Serbskorěčna premjera na wulkim Budyskim jewišću běše lětsa we wjacorym nastupanju wuměłske překwapjenje. Nowa a tuž dospołnje njeznata hra z chutnym pozadkom pochadźa z dźiwadłoweho wurisanja »Łužicy 2017« a młoda awtorka Carla Niewöhner (rodźena 1981 w Bremenje) njeje so w serbskim wobłuku dotal scyła jewiła. »Wopušćeny dom« hraje – cyle aktualnje – w Miłorazu a traje w tutej wersiji dlěje hač tři hodźiny: Do a po přestawce dožiwjeja přihladowarjo stajnje dobry dwanatk dramatiskich scenow, kotrež znazornjeja wjaceworštowe swójbne stawizny ze Slepjanskeho regiona, ze srjedźołužiskeho sydlišća, kotrež ma so bórze definitiwnje wotbagrować. Potrjechene wot tutoho dóńta w 20. a 21. lětstotku – konkretnje předstajena je doba wot 1937 do 2002 – su tři generacije serbskich wobydlerjow, kiž su sej drje swoje zežiwjenje po wójnje hłownje z dźěłom w brunicy zawěsćili. (Tomu wotpowědujo běži jednanje na třoch časowych runinach.) Wnučka Hanka Symakec, 29, je mjeztym w Berlinje žiwa a dźěła jako projektowa managerka we wulkej, mjezynarodnje aktiwnej twarskej firmje. Wona bjerje sej někotre swobodne dny za staru domiznu, přetož wowka Marja Symakowa je chora a dementna, wona ma do hladarnje přećahnyć a jeje dodźeržany tykowany statok dyrbi so rozpušćić.

Prěni wobraz pokazuje młodu Hanku, kotraž z ćahom přijědźe, dokelž bě ze swojim awtom do štoma zajěła. Publikum zeznaje zamylenu wowku, jeje hladarja a někotrych susod(k)ow w holanskej wsy na kromje wuhloweje jamy. Srjedźišćo předstajenja je skromny stary dom Symakec swójby ze stwu a kuchnju, hdźež hižo přez třěchu kapa; wjerćite jewišćo dowola najwšelakoriše městna za napjatu hru w chěži a před njej. Z pomocu starych listow wunurjeja so poněčim podawki ze zašłosće, podawki, kotrež spožčeja dźensnišemu, modernemu žiwjenju tragiske rysy, korjenje. (Tež tole je překwapjenje w našim mjeńšinowym dźiwadle, kiž je přewažnje wot komedijow žiwe.) Mjez Hanku a sprawnym hladarjom Janom nastawa z časom dowěrliwy poměr, haj poćah. Na kóncu pak přińdźe na swětło (a tute »swětło« na jewišću je krejčerwjene), zo běchu prjedownicy młodeju hłowneju figurow přez wšelake biografiske zapletki poćeženi. Runje swójbne konflikty staršich přiwuznych su zdźěla njewuprajne, a to hač k wumocowanju na kuchinskim blidźe (w serbskej hrě!). Přihladowar rozumi přičiny starych zwadow krok po kroku, při čimž wotměnjeja so přitomnostne sceny wokoło wowki prawidłownje kontrapunktisce z wróćozhladowanjom na młodosć staruški a jeje zemrěteje dźowki Jěwy. Prjedy hač Hanka zaso do Berlina ćeknje – a to bjez sympatiskeho hladarja –, zapali wona hišće drjewjany skelet swójbneho dwora, zo njeby so z woporom bagrow stał. Wowka Marja bě so, hižo w chorobnym stole a do rozžohnowanja wot doma, k swojej winje dźowce napřećo emfatisce přiznała: »To je mi tak žel!«. Nadźija wotpočuje tuž na milenijowej generaciji wnučkow ...