W februarje minjeneho lěta sym so na rentnarske dny wjeselił: dźěłać jenož hišće do kónca měsaca. Ale jednoho štwórtka słyšach w Serbskim rozhłosu wuwzaćnje powěsć z wulkeho swěta: Wójna je wudyriła! Samsneho dnja wobroći so předsyda wukrajneho wuběrka finskeho parlamenta na lud, přejo Ukrainjanam wjele mocy w boju přećiwo njepřećelej – ukrainsce. A uploadowa do syće namołwu ruskim maćerjam – rusce. Při tym je wón reprezentant bratrskeje strony AfD. To bě signal, zo so finska towaršnosć změni. Nadobo so zdaše, zo mysla wšitcy wo Ruskej tak kaž ja, po tym zo su Rusojo za prezidenta oficěra a spiona KGB wolili. Wo Ukrainje pak nimale ničo njewědźachu.

Tuž mějach hižo zapřichodny dźeń prěnje zrěčenje za přełožowanje ukrainskeje knihi. Zdaše so, zo wšitcy něšto trjebachu: tołmačenje, přełožki hamtskich lisćinow, dźiwadłowych kruchow, telewizijnych dokumentow a interviewow, přednoški abo cyle jednorje informacije. Wšědnje dyrbjach wotpokazać wjetšinu dźěłowych nadawkow, protyka bě na měsacy połna. Spytach so znajmjeńša kóždy druhi dźeń wonka wuchodźować. Po tołmačenju brutalnych dožiwjenjow ćěkancow běch měsacy dołho kóždu nóc na fronće abo w ewakuaciji. Mějach drje tež wólne dny, někak dźesać za cyłe lěto. Z nich přežiwich połojcu w Praze.

Wóndano při rjadowanju regalow zanurich so do del­njoserbskeje Pratyje za lěto 2008. Zajimawe: cyła­ dwójna strona wo temje »Nimamy spisowaćelow« wot Hendricha Jordana a Torstena Maka. Woprawdźe, na spočatku zańdźeneho kaž tež naše­ho lětstotka njemóžeše so delnjoserbska literatura z nahladnej ličbu awtorow hordźić; hornjoserbskej dźěše so lěpje.

Runje w lěće 2008 pytach teksty za finsku antologiju načasneje serbskeje krótkoprozy, a poskitk delnjoserbskich tekstow njeběše bohaty. A hlej, hižo­ w februarje 2013 rěčach w přednošku k serbskej literaturje wo »fenomenje młodeje delnjoserbskeje literatury«. To běše widźeć mjez druhim w zběrce »Paternoster« a antologiji »Pód kšywom nakósnym«. Nowi awtorojo přichadźachu tež z nowymi temami. To bě kaž dźiw. Torsten Mak skedźbni na dalši problem: Serbsce pisacy su wućeženi ze wšědnym dźěłom, přewažnje na serbskim polu. Nimaja potajkim chwile za tworjenje. Kaž je Benjamin Franklin rjekł: »Čas su pjenjezy.« Tuž dajmy pjenjezy pisanja chcyćiwym a kmanym! Njech so nachwilnje wuswobodźa wot wšědneho dźěła a pisaja z połnej mocu. Trjebamy pjenjezy kaž tež kriterije a rjadowanja, po kotrychž so wone rozdźěla. Ryzy techniske a administratiwne prašenja. Hižo słyšu wobmyslenja: Hač hodźa so stipendije rozdźělować sprawnje, hač hodźa so naru­nać wučerjo, redaktorojo a tamni, kiž su nachwilnje stipendija dla wuswobodźeni, hač dosaha kapacita nakładnistwa za nowu twórbu. To su woprawnjene prašenja, ale hodźa so zawěsće rozrisać.