▶ Serbske nastupnosći w nowych rukach

Wót februara jo Hanka Rjelcy­na zagronita za serbske nastupnosći we wokrejsu Górne Błota-Łužyca. Wóna naslědujo ako głownoamtska sobuźěłaśeŕka wokrejsnego zastojnstwa cesnoamtskej zagro­nitej za serbske nastupnosći Waltraud Ramotowej z Wětošowa, kótaraž jo amt źaseś lět wugbała. Rjelcyna jo dotychměst ako grajaŕka w złykomorojskem źiwadle źěłała a póchada z Górneje Łužyce.

▶ Přechod 3 w Celovecu

W Muzeju moderneho wu­měł­stwa Korutanska w Celovecu su 22. januara wustajeńcu »Wobrazy krajiny. Podobe pokrajine. Bilder einer Landschaft. Wobraze krajiny« wotewrěli, kotraž budźe tam hišće­ do 12. apryla widźeć. Po stacijomaj třikrajoweho projekta w Budyšinje a Slovenj Gradecu w Słowjenskej, je stacija w Awstriskej předposlednja před za­kón­čenjom w Choćebuzu. Na wotewrjenju wobdźělichu so wšitcy dwanaćo wuměłcy.

▶ Wo lyrice diskutowali

Ćežišćo rjadu tracTare Zwjazka serbskich wuměłcow bě nowa kniha Róže Domaš­yneje »W času zeza časa«. 26. februara diskutowachu w Budy­šinje z awtorku mjez druhim Měrana Cušcyna – wona bě nimo toho wobšěrnu analyzu tekstow předstajiła –, Marka Maćijowa, Rejza Šěnowa a Měrćin Wjenk.

Ulrike Mětšk: Die schöne Müllerin, Budyšin, w samonakładźe wudata 2020, 40 str., brošurowana kartonowa wjazba, 12,00 €Po wobrazowym cyklusu »Die Winterreise« je Budyska wuměłča Ulrika Mětškowa dalši rjad mólbow (měšana technika na płatnje, papjercu a papjerje) na zakładźe wot Franza Schuberta zhudźbnjenych basnjow Johanna Ludwiga Wilhelma Müllera stworiła. Brošurka-katalog «Die schöne Müllerin» wopřijima cyłkownje 20 reprodukcijow twórbow Mětškoweje, kotrež originalnu, tohorunja wotćišćanu lyriku raz špiheluja, raz wotbłyšćuja, druhdy tež kontrastuja abo transcenduja. Publikaciju wudospołnja skicy kaž tež jakny žiwjenjoběh wuměłče. W samonakładźe wudatu, bjezporočnje layoutowanu brošurku (zhotowjenje: Christian Ratajczak) móža sej zajimcy pola Ulriki Mětškoweje skazać. Wobmjezowany kontingent je nimo toho w Budyskej Smolerjec kniharni na předań.

Thomas Kläber:  Land.Leben – Na jsy. 1968–2018, wudał Jürgen Maćij, 152 str., čornoběłe fotografije, kruta wjazba, 978-3-7420-2539-5, 19,90 €Wudawaćel Jürgen Maćij dokumentuje w nowym wobrazowym zwjazku rjada wo łužiskich fotografach dźěło Thomasa Kläbera w lětach wot 1968 do 2018. Wosebitosć wobrazow w Gołkojcach žiweho fotografa je jich zhusćenje, kiž nastanje přez bliskosć k protagonistam a jich socialnemu wobswětej. Žiwjenje »na jsy« wuwiwaše so za njeho k najwažnišej, do wšěch směrow sahacej temje. Na spočatku běchu to přećeljo a susodźa z ródneje wsy Beyern we wokrjesu Herzberg/Elster a wokoliny. Srjedź 1980tych lět wěnowaše so přiběrajcy wjeskam wokoło Choćebuza. Nastaty wobrazowy kompleks je wjac hač chronika wo byću małych ludźi we Łužicy, kiž so z časom a towaršnostnymi přewrótami měnja.

▶ Nowy nowinski rěčnik

Wot 1. januara je Marcel Brauman nowinski rěčnik a referent za zjawnostne dźěło Domowiny a naslěduje Borboru Felberowu. Wot 2000 je tutu funkciju za frakciju Lěwicy w Sakskim krajnym sejmje wukonjał.

▶ Serbske nastupnosći we wokrejsu Dubja-Błota

Wót januara jo Sabrina Kušy z Běłeje Góry głownoamtska zagronita za serbske nastupnosći wokrejsa Dubja-Błota a naslědujo cesnoamtskemu zagronitemu Dieteru Freihoffoju, kótaryž jo amt slědnych pěś lět wugbał. Kušy jo dotychměst źěłała ako zastojnica za turizm we wokrejsu. Za nowe źěło zachopijo wuknuś serbski.

▶ Změna w referaće za serbske naležnosće

Wot 1. januara dźěła stawiznarka Madlena Malinkec w Sakskim statnym ministerstwje za wědomosć, kulturu a turizm jako referentka za serbske naležnosće. Tři lěta dźěła hromadźe z dotalnym referentom Stanijom Brězanom, doniž nadawk dospołnje njepřewozmje.

▶ Statnik 2020 předsyda mjeńšinoweje rady

Lětsa přewozmje předsyda Domowiny Dawid Statnik třeći raz předsydstwo mjeńšinoweje rady Němskeje. Loni bě Dana Jon Hardon Hansen z Južneje Šleswigskeje jeje předsyda. Mjeńšinowa rada chce so lětsa wosebje wo přiwzaće narodnych mjeńšinow do němskeho zakładneho zakonja prócować. Nimo toho přihotuje dale pućowacu wustajeńcu wo narodnych mjeńšinach w Němskej.

▶ »Wendentag 2020«

Pó wuspěšnem prědnem swěźenju »Wendentag« we Wendlanźe 23. junija 2019 planuju organizatory dalšny taki swěźeń na tenraz dwěma dnjoma sobotu, dnja 22.08., a njeźelu, dnja 23.08.2020, zasej w kulojcowem muzeju w Lübelnje. Głowne zarědowarje su towaristwa »Wendischer Freundes- und Arbeits­kreis«, »Rundlingsmuseum Wendlandhof Lübeln« a »Run­dlingsverein. Verein zur Förderung des Wendlandhofes Lübeln und der Rundlinge«. W źinsajšnem wokrejsu Lüchow-Dannenberg w Dolnej Sakskej jo něga sedlił rod Drjewjanarjow, kótaregož pódwjacornosłowjańska rěc jo srjejź 18. sto­lěśa wumrěła. Wót jogo kultury su zwóstali wšake nałogi a powěsći, kulojcowe formy jsow, narodne drastwy, ně­kotare zběrki drjewjańskich słowow a jaden spiw. Módlitwa »Wóścenaš« bu 1691 w tej narěcy Obodritow zapisana.

▶ Nowostku předstajiła

Dorothea Šołćina je swoju nowostku, hodownu stawi­znu »Jank a Majka w njebjesach« za dźěći wot štyrjoch lět, ze sydom čitanjemi dźěćom w šulomaj w Chrósćicach a Pančicach-Kukowje, w Budyskimaj pěstowarnjomaj »Jan Radyserb-Wjela« a »Kraj pjerachow« kaž tež na adwentničce a w dźěłowej skupinje Serbšćina towarstwa Stup dale w Drježdźanach předstajiła. Premjera běše 13. nowembra 2019.

Arnošt Muka: Statistik der Lausitzer Sorben, wudał a přełožił Robert Lorenc, 532 str., sfałdujomna karta, 978-3-7420-2587-6, 34,00 €Wuznam »Statistiki łužiskich Serbow« z lět 1884 do 1886 ležeše w prěnim rjedźe w materialu k ličbje hornjo- a delnjoserbskeje ludnosće na kóncu 19. lětstotka. Tola kniha je wjace hač prosta statistika. Z wobšěrnymi wopisowanjemi wsow, z rěčnopolitiskimi hódnoćenjemi a namołwami je wona fascinowace žórło za ludowědnika, stawiznarja a sociologu kaž tež za wjesneho chronista abo na lokalnych stawiznach zajimowaneho.

Zo by so Mukowe dźěło šěršej wědomostnej a powšitkownej zjawnosći we Łužicy a zwonka njeje přistupniło, je etnologa Robert Lorenc twórbu přełožił a kritisce hódnoćace předsłowo napisał. Přidał je Mukowe dodawki z lět 1896 a 1900, kotrež wudospołnjeja wopisowanja někotrych delnjo- a hornjołužiskich wosadow, a jeho kartu serbskeho rěčneho teritorija.

Susanne Hozyna, Madlena Malinkec, Friedrich Pollack (wud.): Reformation und Ethnizität. Sorben, Letten, Esten im 16. und 17. Jahrhundert. Budyšin: LND, 2019 (=Spisy Serbskeho instituta, 67), 260 str., 978-3-7420-2588-3, 29,90 €Pačenje cyrkwje a wuwiće nowych křesćanskich konfesijow woznamjenješe tež za mjeńše ludy, kaž na přikładźe Serbow, Estow a Letow w knize wopisane, hłuboku cezuru a wjedźeše k sylnym socialnym a kulturnym změnam. Zběrnik wěnuje so dołhodobnym wuskutkam reformacije a wutworjenju konfesijow a wobswětli nabožny a žiwjenski wobswět małych ludow w 16. a 17. lětstotku. Cyłkownje 16 přinoškow ze stawizniskich, kulturnych, literarnych a rěčnych wědomosćow přepytuje na jednym boku łamki a dołhodobne wuwića w zwisku z reformaciju, praša pak so tež za kontinuitami wot před- do poreformaciskeho časa. Wobswětluje so literarne a rěčne wuwiće a konfesionalizacija ludoweje kultury.

Manuela Smolina: Gramatika. Tabulki a přehlady za wučbu serbšćiny, Budyšin: Domowina – Zwjazk Łužiskich Serbow z.t., Rěčny centrum WITAJ, 2019, 256 str., 978-3-7420-2525-8, 19,90 €Kak ma prawje rěkać: My twarjachmy abo my twarichmy? Je kopar dwě wroće abo dwoje wrota třělił? Jěmy całtu z mědom abo z mjedom? Deklinuje so słowo mawt kaž hat abo kaž tomata? Na tajke a podobne prašenja wotmołwja nowa kniha z titulom »Gramatika. Tabulki a přehlady za wučbu serbšćiny«, kotruž je Rěčny centrum WITAJ wudał. Přiručka je w prěnim rjedźe myslena do ruki šulerkow a šulerjow wot 5. do 12. lětnika a předstaja wšitke wažne wobłuki hornjoserbskeje morfologije. W njej namakaće přehlady, dodatne wujasnjenja a kopicu rěčnych přikładow, kotrež su dobra pomoc, njewěstosće wotstronić a typiskim zmylkam zadźěwać. Gramatiske tabulki a přehlady zmóžnjeja wužiwarjam, swoje gramatiske znajomosće skrućeć, systematizować a rozšěrjeć.

3. STRONA WOBALKI:

Gerald Große – »Nachtschicht« (»Nócna změna«) 1978; »... es bewegt sich ...« (»... pohibuje so ...«) 1974

Łužyca, Słowjańske barwy: Anka, ty brune wócko - z Łužycu pśez lěto. Budyšyn: Załožba za serbski lud, 2019, 11,90 €Załožba za serbski lud jo wudała nowu CD chora »Łužyca« a dua »Słowjańske barwy« pód titlom »Anka, ty brune wócko – z Łužycu pśez lěto«.

Nejwuspěšnjejšy dolnoserbski chor wobstoj mjaztym dlej ako 25 lět. Duo »Słowjańske barwy«, to stej dirigentka chora »Łužyca« Lubina Žurec-Pukačowa a Jaroslav Pukač. Ako duo stej měłej swóje prědne wustupy pśed 15 lětami. Na folklornych festiwalach, koncertach a wšakorakich zarědowanjach grajotej a spiwatej wobźěłane dolno- a górnoserbske, słowakske a druge słowjańske pěsni. Jeju swójorazne instrumenty su słowakska pastyŕska flejta fujara, dudlawka, brumejza a mimo togo fidle a dudy.