▶ Myto Dankej Handrikej

W Brnje bu 12. nowembra přinošk Danka Handrika a Christiana Gramstadta ze sćelaka ARD »Wikowanje z chcyćiwosću – bój Čěskeje přećiwo crystalej meth« z Němsko-Čěskim žurnalistiskim mytom 2021 w kategoriji multimedia wuznamjenjeny.

▶ Hudźbne widejo Kolektiwa Klanki

Po tym zo bě loni prěni hudźbny widejo »Družki« wulki wothłós žnjał, je Kolektiw Klanki w nowembrje swój druhi wupłód »Mróčele« na swojim Youtube-kanalu wozjewił. Znowa stajeja čłonki Kolektiwa rólu serbskeje žony do prašenja a kritizuja wotpowědne naroki a žadanja towaršnosće.

▶ Holaski prěni album wozjewili

»Młody duch« rěka prěni album kapały Holaski, kotryž wuńdźe w nowembrje. Hudźbnje wěnuja so młodźi hudźbnicy folkpopej a folkrockej, při čimž pak so tež elementy jazza, reggaeja a popowe zynki 1980tych lět jewja.

▶ Serbski muzej zawrjeny

Srjedź nowembra bu Budyski Serbski muzej na njewěsty čas zawrjeny. Přičina bě, zo buchu wšitcy sobudźěłaćerjo do strowotniskeho zarjada wokrjesa Budyšin powołani, hdźež mějachu w zwisku z koronapandemiju personal zesylnić.

▶ Wustajeńca wo serbskim žiwjenju w Delnim Wujězdźe

▶ Pśedstajenje knigłow

Křesćan Krawc jo wałtoru, 12. oktobra, pśed něźi 25 gósćimi swóje knigły »Was wir ins uns tragen. Sorbische Lebenswege« w Dolnoserbskej bibliotece choćebuskego Serbskego doma pśedstajił.

▶ Premjera pratyje

Za tym až jo Škódow tenraz titelna wjas Serbskeje pratyje, stej LND a domowniske towaristwo Depsk/Majberk-Škódow zajmcow pětk, 15. oktobra na premjeru do tamnjejšeje Šyrgotojc kjarcmy pśepšosyłej. 50 luźi jo pśiśło a spódobny wjacor dožywiło.

▶ Wustajeńca Helly Stoleckojc

W galeriji Fango w Chóśebuzu jo se 16. oktobra pśewjadła wernisaža wustajeńce z twóŕbami Helly Stoleckojc, na kótaruž jo jadnab 70 luźi pśišło. Wjacor wobrubił jo muzikaliski projekt »6litch8itch«, duo z Italskeje z elektroniskeju live-muziku.

▶ Prěnja dźěćaca kniha Sabiny Žuroweje wušła

»Zhubjena kniha mudrosće« je titul prěnjeje dźěćaceje knihi Sabiny Žuroweje, kotraž je w oktobrje w LND wušła. Wona wobsahuje nimo napjateje stawizny wo princesnje Mirandźe, hornčerju Francu a holcy Anjuši tohorunja teksty a noty wosom spěwow. Stawiznu je Žurowa 2009 z dźěćimi Worklečan a Ralbičan šule na jewišću NSLDź inscenowała. Spěwy móžeja sej zajimcy zdobom na připołoženej CD abo online naposkać.

▶ Źěk za pólski roman wó Serbach

List z kenclije prezidenta Pólskeje republiki jo kóńc awgusta dostała pólska spisowaśelka Halina Barań z Bogatynje w pódpołudnjowem pólskem źělu Łužyce. W mjenju prezidenta Pólskeje republiki Andrzeja Dudy wugronijo se jej źěk za jeje roman »Ptaki ojczystych wzgórz« (Ptaški domacnych górow). Łoni w nakładnistwje Agencja Wydawnictwa ARGI we Wrocławju wudane knigły su južo źasety roman Haliny Barań. We njom spisowaśelka tematizěrujo zgubjenje domownje pśez wusedlenje Pólakow z pódzajtša, pśez wugnaśe Nimcow z Pólskeje pó Drugej swětowej wójnje a Serbow, kótarymž jo brunicowe górnistwo domownju znicyło. (lej rec. w R 05/2021, b. 26). Barań jo tuchylu jadnučka pólska spisowaśelka, kótaraž serbske temy literarnje pśeźěła.

▶ Nysowy filmowy festiwal so wotměł

Mjez 16. a 19. septembrom wotmě so Nysowy filmowy festiwal, hdźež wubědźowaše so wjace hač 60 mjezynarodnych hrajnych, dokumentarnych a krótkofilmow w třoch kategorijach. Nimo toho prezentowachu so něhdźe 50 dalšich produkcijow, tak 19. septembra w Budyskim Kamjetnym domje krótkofilmy »Serby do kina!« Knuta Elstermanna, »Jajo« Nory Wendt a Helle Stoletzki a »Libawka« Maje Nageloweje a Juliusa Günzela. Po tym wotmě so podijowa rozmołwa. »Třikrajowe filmowe myto« festiwala spožči so čěsko-słowakskemu přinoškej »Služobníci« Ivana Ostrochovskeho.

▶ Label »Sorbian Music« załoženy

Załožba za serbski lud je nowy label »Sorbian Music« załožiła, z kotrymž poskića na wšěch znatych streamingowych platformach wothrawanje serbskeje hudźby a dalšich awdijowych produkcijow, kotrež buchu wot załožby w zašłosći produkowane a spěchowane. Label zapřijima wšelake žanry wot klasiki přez rock a pop hač k słuchohram a bajkam. Dotal 20 produkcijam maja krok po kroku dalše sćěhować.

▶ Myto Ćišinskeho

Lawreataj Myta Ćišinskeho staj lětsa Jan Malink a Trudla Malinkowa z Budyšina, kotrymajž so za jeju dołholětne wobstajne skutkowanje na publicistiskim polu, na polu serbskich kulturnych stawiznow a dla jeju angažementa w Maćicy Serbskej a Serbskim ewangelskim towarstwje wuznamjenjenje spožči. Spěchowanske myto Ćišinskeho dóstanjetaj dr. Fabian Kaulfürst a Jadwiga Kaulfürstowa z Pančic-Kukowa za jeju horliwe, mnohostronske skutkowanje na polu serbskeje rěče a kultury, za zwoprawdźenje kreatiwnych projektow a za twarjenje mostow mjez Serbami a Słowjanami. Swjatočne přepodaće mytow budźe 16. oktobra w Budyskim Serbskim muzeju.

▶ Dźěćace spěwy online

Na iniciatiwu Lydije Maćijoweje je nastała internetna strona ze serbskimi dźěćacymi spěwami (www.sorbische-kinderlieder.de). Jednotliwe pěsnički su po temach a rubrikach rjadowane, teksty a noty hodźa so downloadować. Strona, kotraž je za staršich, pěstowarnje a šule myslena, so běžnje aktualizuje a rozšěrja a je wuslědk wubědźowanja »Čiń sobu«.

▶ Rozmołwa wo hrě z rěču

Pod hesłom #weiterlesen zarjaduja Měšćanske biblioteki w Drježdźanach digitalny format z čitanjemi a rozmołwami awtorow, nakładnikow a knihikupcow, kotrež su tež na YouTube přistupne. Mjez nimi staj Róža Domašcyna a Volker Sielaff. Wonaj rěčitaj w 16. wusyłanju serije wo swojich publikacijach a kotru rólu hra z rěču při basnjenju hraje.

W Ludowym nakładnistwje Domowina je w meji nasćěnowa protyka »Łužica – Łužyca – Lausitz« na lěto 2022 w nowym formaće wušła. Spodobne motiwy z Delnjeje, srjedźneje a Hornjeje Łužicy je za dwutydźenski kalender znaty fotograf Maćij Bulank zapopadnył.

▶ Filmowa premjera online

Składnostnje prěnjeho digitalneho foruma Serbskich Nowin dnja 8. apryla bě online-premjera krótkofilma »Sorbenkind« Lipšćanskeje režiserki Patricije Kaube, na kotrejž je so wjace hač 300 ludźi wobdźěliło. Film bu loni w decembrje we Wotrowje a wokolinje nahrawany.

▶ RBB póbitujo serbsku app

Dnja 17. apryla jo RBB nowu serbsku app startowało, źož staja wšykne serbske póbitowanja sćelaka – serbske rozgłosowe wusćełanje a teke telewizijny magacin Łužyca – k dispoziciji. App jo dermotna a póbitujo se w app-storach pód »rbb serbski«.

▶ Serbski awtor w antologiji

W Berlinskim Nakładnistwje při parku (Verlag am Park) je pod titlom »Spjacy psy VII« (Schlafende Hunde VII) antologija politiskeje lyriki wušła, kotruž je Thomas Bachmann wudał. Při tym rozestajeja so wšelacy awtorojo z načasnymi temami, kaž su to trapjenja, strachi a rozkory wokoło korony, zaničenje přirody a wobswěta abo wěnuja so stawizniskim podawkam a figuram. W njej z třomi twórbami zastupjeny je tež Benedikt Dyrlich. Knihu ilustrowała je z Kazachstana pochadźaca a dźensa w Lipsku bydlaca wuměłča Lena Inosemzewa.

▶ So wo domizniske myto požadać

Hač do 15. meje móža předewšěm čestnohamtsce skutkowacy swoje wudźěłki za slědźerske domizniske myto zapodać, kotrež je sakske ministerstwo za kultus w kooperaciji ze sakskim krajnym towarstwom Škit domizny znowa wupisało. Kiwaja myta w cyłkownej hódnoće 9.000 eurow. Při wubědźowanju steja temy kaž stawizny městow a wsow, regionow a kraja, kulturny kruh Serbow, ćěkanje a wuhnaće, migracija a mobilita, demokratija, měrliwa rewolucija, procesy transformacije, stawizny splahow kaž tež industrije a techniki, přiroda a wobswět, archeologija, wuměłske stawizny, ludowe wuměłstwo, ludowa narěč a wěda wo mjenach, wšědna kultura, swjedźenje a nałožki w srjedźišću. Dospołne wupisanje nańdu zajimcy pod www.bildung.sachsen.de/heimatpflege abo pod www.saechsischer-heimatschutz.de.

▶ Hudźbne dny zaso přestorčene

55. Wojerowske hudźbne swjedźenske dny, kotrež mějachu so wot 11. apryla do 2. meje wotměć, su zamołwići dla połoženja korony a z tym zwisowacych škitnych naprawow znowa wo lěto přestorčili. Zastupne lisćiki wostanu płaćiwe.

▶ Domowina Mikławša Joachima Wićaza spominała

▶ Dolnoserbska platforma online

Platforma Źěłanišća za serbske kubłańske wuwijanje Chóśebuz »ABC Sorbisch/Wendisch« jo wót kóńca januara online. Wóna jo myslona za wucabnikow a wucabnice a wopśimujo wucbny material za serbšćinu ako źěłowe łopjena, pokazki za wucabnikow, rěcne pomocy a terminologije, awdijoteksty, graśa a didaktiski material za gódnośenje wugbaśow. Ministaŕstwo za kubłanje, młoźinu a sport a Statny šulski amt Chóśebuz stej na projekśe wobźělonej byłej.

▶ Němska prozowa zběrka

Loni wuńdźe w Lipšćanskim nakładnistwje poetenladen prozowa zběrka »Doppelte Lebensführung«, wudata wot Kathriny Jira a Jörga Schiekeho, w kotrejž so zastupjeni awtorojo wobsahowje z pisanjom jako wobstajnym dźěłom rozestaja. W njej z tekstom zastupjeny je tež serbski spisowaćel a publicist Benedikt Dyrlich.

▶ Wupisanje kompozitoriskeho wubědźowanja »Kocor 2.0«

Towaršnosć za spěchowanje SLA pyta serbskich twórcow hudźby, kotřiž stworja runja Korli Awgutej Kocorej (1822–1904) nowu klasisku abo modernu hudźbu na teksty basnika Handrija Zejlerja (1804–1872). Wot wuměłskeho spěwa hač k serbskemu rapej je wšitko witane. Zajimcy njech sej twórbu Handrija Zejlerja wupytaja, ju rytmisce a harmonisce wobdźěłaja a noty napisaja. Zestawu za hudźbnikow – za chór a/abo solista, za kapału a/abo orchester – móža sami postajić. Wudźěłki »Kocor 2.0« maja so hač do 30.08.2021 pola Towaršnosće za spěchowanje Serbskeho ludoweho ansambla wotedać. Najlěpše twórby so mytuja a na wosebitym koncerće w jubilejnym lěće Kocora a Zejlerja předstaja.

▶ Mólby Fryca Latka do Serbskego muzeja

Serbski muzej w Chóśebuzu jo dostał w decembrje 2020 wósym dalšnych mólbow Fryca Latka, nejwuznamnjejšego dolnoserbskego mólarja 20. stolěśa. Wó nje procowało jo se Spěchowańske towaristwo Serbskego muzeja z jogo pśedsedaŕku Madlenu Norbergoweju, kenž jo wuspěšnje sponsorow dobyło a wšake pšosby stajiło. Nowo pśidobyte wobraze su wólejowe mólby na twardej papje, pokazujuce dolnołužyske krajiny.

▶ Archiwny zwjazk online

▶ Pomoc za kulturu

Bramborske ministaŕstwo za kulturu jo wózjawiło, až jo łoni wěcej ako 500.000 euro k dispoziciji stajiło za nuzne pady. Pjenjeze su za kulturne institucije, ako njejsu dotychměst wjele financielneje »korona-pomocy« dostali. Jadnaśćo městnow jo dostało pomoc z togo fonda, mjazy drugimi »Jazzwerkstatt Peitz« a »Club Bebel« w Chóśebuzu.

▶ Mały katechizm Warichiusa digitalizowany

Jedyn z najstaršich hornjoserbskich ćišćow Mały katechizm Warichiusa z lěta 1597, druhe wudaće najstaršeho hornjoserbskeho ćišća z lěta 1595, je nětko tež digitalnje přez Serbsku centralnu biblioteku přistupny. Digitalizat je so kónc nowembra w ramiku Sakskeho krajneho digitalizaciskeho programa dokónčił, w kotrymž buchu loni dohromady 40 ćišćow digitalizowanych.

▶ Muzikowy festiwal w Lublinje

Južo 30. raz jo se łoni w decembrje w pólskem Lublinje wótměł »Międzynarodowy Festiwal Muzyki Ludowej ›Mikołajki Folkowe‹«. Do zarědowanjow, na kótarychž su wustupili muzikowe kupki z Pólskeje a wukraja, jo słušała teke wědomnostna konferenca pód nadpismom »Folk-folklor-folkloryzm«. Dla wobgranicowanja w zwisku z korona-pandemiju su wustupy muzikowych kupkow a wědomnostne pśednoski se wótměli teke online. Konferencnej rěcy stej byłej pólšćina a engelšćina. Z referatoma dnja 12. decembra stej se wobźěliłej Justyna Michniuk a Werner Měškank z Chóśebuza. Michniuk, kótaraž wěcej ako jadnasćo lět slěźi w Górnej a Dolnej Łužycy, jo wopytała na zakłaźe historiskich póglědnicow a aktualnych brošurkow wó Błotach a Dolnej Łužycy wótegroniś na pšašanje, co jo awtentiski nałog a co skerjej zarědowane za turistow ze zaměrami komerca. Rěc a spiwanje Słowjanow we Wendlanźe w Dolnej Sakskej stej stojałej w srjejźišću pśednoska Měškanka. We njom jo referent spśeśiwił cesto zastupowanemu měnjenju, až jo rěc domorodnych Drjewjanarjow w 17./18. stolěśu póněcom wót samego wusnuła.

▶ Thomas Menzel na nimorjadneho profesora powołany

Slawist a priwatny docent dr. Thomas Menzel bu 30. oktobra wot prezidenta Oldenburgskeje Uniwersity Carla von Ossietzkeho, prof. dr. Pipera, na nimorjadneho profesora powołany. Wot 1995 bě rěčespytnik Thomas Menzel wědomostny sobudźěłaćer na wšelakich uniwersitach w němskorěčnym rumje, najprjedy w Oldenburgu, pozdźišo tež w Greifswaldźe a Regensburgu. W Freiburgu a we Wienje je rěčespytne profesury zastupował. Thomas Menzel (53) je slědźerske projekty k rěčnym změnam w morfologiji a syntaksy słowjanskich rěčow, k němskim požčonkam w pólšćinje a jeje dialektach a k rěčnemu kontaktej mjeńšinowych rěčow  přewjedł. Poskića čitanja a seminary wo kulturnych stawiznach słowjanskich ludow, wo pólskej a ruskej gramatice a rěčnych stawiznach kaž tež wo słowjanskich mjeńšinowych rěčach, mjez druhim kašubšćinje, rusinšćinje a burgenlandskej chorwatšćinje. Thomas Menzel dźěła wot lěta 2016 w Serbskim instituće w Budyšinje we wotrjedźe za rěčespyt.

▶ Wupisanje kompozitoriskeho wubědźowanja »Kocor 2.0«

▶ Adwentna knižka Měrki Mětoweje

W němskim nakładnistwje Butze Verlag w Schleswigsko-Holsteinskej je adwentna knižka za dźěći wot Měrki Mětoweje wušła. Knižka z titulom »Fräulein Schmollbraten feiert Advent« słuša do čitanskeho rjada adwentnych knižkow nakładnistwa a funguje kaž adwentny kalender. Ze swojej stawiznu wokoło Liski měri so awtorka na čitarki a čitarjow wot 5 lět.

▶ Digitalizowanje zawostajenstwa Šwjele

Wot spočatka oktobra digitalizuje so w Serbskim instituće w Budyšinje zawostajenstwo Bogumiła Šwjele (1873–1948). Při tym so žórła z archiwa nadrobnje wopisaja, zo bychu so za dalše wužiwanje spřistupnili. Šwjela běše farar, rěčespytnik, publicist, spisowaćel, přełožowar a kulturny politikar w Delnjej Łužicy. Połdralětny nowy projekt instituta (hač do měrca 2022) financuje so wot Němskeje slědźerskeje zhromadnosće ze spěchowanskeho programa »Digitalizacija a spřistupnjenje«.

▶ Muzej zasej wótwórjony

Pó styri lěta trajucych twaŕskich źěłach jo Serbski muzej w Chóśebuzu wót 27. oktobra zasej wótwórjony. Pśi tom jo se nowa trajna wustajeńca pód mjenim »Tak dłujko ako serbstwo wobstoj« zarědowała, kótaraž pśedstaja we wósym tematiskich wobłukach žywjenje Serbow w Dolnej Łužycy. Ako wósebnu wustajeńcu pokazuju se pód titulom »Wuglědy – Perspektiven« fotografije Maika Lagodzkego.

▶ Dźěćaca antologija

Serbskej awtorce Monika Dyrlichowa a Dorothea Šołćina stej zastupjenej z powědančkomaj w serbisko-němskej antologiji »Dećja radost – Kinderfreude«, wušłej w Běłohrodźe 2020. Na nimale 500 stronach prezentuje Klub lubowarjow knihow »Majdan« stawiznički, bajki a basnje za dźěći, kotrež je dwurěčna spisowaćelka Dragica Matejić Schröder (*1948) wubrała a přełožiła – pak do němčiny, pak do serbišćiny. Teksty k temje dźěćatstwo napisachu 63 awtorkow a awtorow z wjacorych europskich krajow, wone su po předmjenach rjadowane a so w dodawku z nadrobnymi biografiskimi podaćemi wudospołnjeja.

▶ Fotowy festiwal w Zhorjelcu

Wot 10. septembra do 1. nowembra wotmě so 6. Zhorjelski fotowy festiwal »Schauplätze«, kotryž wěnowaše so lětsa urbanizowanju w nas wobdawacym swěće, w industriji, ratarstwje, towaršnosći a architekturje. Nimo wšelakich wustajeńcow, kotrež so zdźěla jenož digitalnje pokazowachu, přewjedźechu so tež akcije, hdźež so zajimcy wobdźěleć móžachu. Z wustajeńcomaj zastupjenaj běštaj mjez druhim Jürgen Maćij z wobrazami łužiskich brunicowych jamow a Thomas Kläber z fotami wjesneho žiwjenja pod titulom »Land. Leben«. K tutej temje, z kotrejž so wón mjeztym wjace hač połsta lět zaběra, je lětsa publikacija w LND wušła.

▶ Festiwal šesćiměstow

Na 3. hudźbnym festiwalu »Přińć a woteńć«, pod patronatom sakskeje ministerki za kulturu a turizm Barbary Klepsch (CDU) organizowaneho wot spěchowanskeho towarstwa samsneho mjena, wustupichu z młodźinskim wokalnym ansamblom Studnja, swingband Kula Bula a wirtuozku na tereminje Carolinu Eyckec tež serbscy wuměłcy. Nimo toho postarachu so wot 10. do 22. awgusta w Budyšinje, Kamjencu, Zhorjelcu, Žitawje a Lubiju kaž tež w Hrodźišću, Rychbachu, Wósporku a Warnoćicach mjez druhim Kai Schumacher, duwo OMG Schubert, Konstantin Dupelius, Jerzy Owczarc, Luise Enzian a skupina Tango Misterio wo najwšelakoriše zynki wot eksperimentelneje elektroniki přez folkloru hač k rejowanskej hudźbje. Dalše programowe dypki běchu na přikład reje, performance, »muzikaliski rozmołwny salon« a čitanje ze znatym čěskim spisowaćelom Jaroslavom Rudišom. Njewěsteje situacije w zwisku z koronapandemiju dla běchu zarjadowarjo paralelnje planowali, tak zo mějachu zajimcy prěni raz składnosć, festiwal z pomocu livestreama sćěhować.

▶ Prapremjerje w Podstupimje

Braniborske towarstwo Nowa hudźba je wot 20. do 24. awgusta jubilejny 20. swjedźeń »Intersonancy« wuhotowało. W kulturnym domje «Sans titre» kaž tež pod hołym njebjom po zwukowej čarje w Podstupimskim nutřkownym měsće prezentowachu mjezynarodni komponisća swoje najnowše twórby. Mjez druhim zaklinčachu tež prapremjerje Jana Cyža a Sebastiana Elikowskeho-Winklera kaž tež rědko hraty kruch Ulricha Pogody. Nimo koncertow – jedyn z wjerškow bě naročna rekapitulacija sławneho rumo-akustiskeho eksperimenta Alvina Luciera »I am sitting in a room« – wopřijimaše festiwalowy program diskusije, stawizniski sympozij kaž tež wuměłske dźěłarnički, kotrychž wuslědki chcedźa we wobłuku lětušeje »Choćebuskeje hudźbneje nazymy« předstajić.

› Serby w casu korona-krize

Wuhladko – MDR

11.07.2020 | 11.45 hodź.

› Wuskutki korona-krizy ­na NSLDź

› Nowa generacija młodych serbskich hudźbnikow

› Wjelči wědomostnik Pawl ­Lipič

› Interview z Gabrielu Mariju Šmajdźinej

Łužyca – RBB

18.07.2020 | 13.30 góź.

› Woglěd błośańskeje jsy Dešno

Wuhladko – MDR

01.08.2020 | 11.45 hodź.

› Farar Jan Malink rozžohnowany

› Nowy zwón za texaski Serbin

› Měrliwa rewolucija w Serbach