Twórba Handrija Dučmana a Korle Awgusta Kocora

Hdyž dóstach dźakowano swojemu přećelej a komponistej Janej Cyžej móžnosć, so z klawěrnej sadźbu Kocoroweho a Dučmanoweho »Wodźana« zeznajomić, wabješe mje šansa, kotruž twórba za dźiwadło skići. Myslu předewšěm na jara staru a přiwšěm jara modernu metodu, hdyž wustupuja postawy z chóra, kotryž jednanje předstaji a je komentuje. K twórbje dóstach so ze zajima za Kocorowu hudźbu runje tak kaž za Handrija Dučmana, kotryž w lětach 1851–1860 w Serbskim seminarje w Praze bydleše. Nic naposledk pak wabješe mje postawa wódneho muža, pola nas w Čěskej znata z balady »Vodník« Karla Jaromíra Erbena. Tuta wuńdźe 1853 w jeho zběrce »Kytice« (Kwěćel) a so prawidłownje znowa wudawa.

Powšitkownje so z toho wuchadźa, zo bě Erben Dučmanoweho »Wodźana« inspirował. To je móžne, dokelž cho­dźe­še Erben jako mentor za serbskich studentow do Serbskeho seminara a Duč­man jeho tuž wosobinsce znaješe. Myslu wězo, zo słuša Wodźan bóle do my­to­logiskeho swěta Serbow hač do čěskeho. Hdyž pohladamy do prěnjeho wudaća Dučmanoweho Wodźana 1895 we Łužicy, so w předsłowje awtora Erben njenaspomni. Jako předłohu za swoju twórbu mjenuje ludowu baladu wo wódnym mužu, kotruž bě Jan Arnošt Smoler we Ła­zu napisał a w zběrce Pěsnički hornich a delnich łužiskich Serbow (1841) wozjewił. Dale naspomni »narodnu baladu« Michała Hórnika »Wódny muž«, kotraž je adaptacija ludoweho teksta. Komponist Bjarnat Krawc pósła ju Duč­ma­nej w lěće 1877 hromadźe ze swo­jimi přispomnjenjemi a próstwu, zo by ju rozšěrił, dokelž chce ju zhudźbnić. Zdobom Dučman wuwjedźe, zo nje­znaje datum nastaća Hórnikoweje balady. Wažniše hač samy datum pak je za­ nas, zo je hižo rozšěrjena do dialogoweje formy a tuž wobsahuje zarodk libreta.