Gaž pśemyslijom wó wuměłstwje, su z tym pśecej teke mysli wó rědnosći zwězane. Pla Oscara Wilda som cytała, až pópšawne pótajmstwo žywjenja jo pytanje za rědnosću. Źo ju namakajomy?

Potencielnje wšuźi, gaž jano to zacuśe za to mamy. »Teke, chtož drogujo pó cełem swěśe, aby to rědne pytał, jo jano namakajo, gaž jo we sebje samem nosy.« (Ralph Waldo Emerson) A pśi pytanju za tym rědnym móžomy se ga teke rěcam pśiwobrośiś. Rěcy su taki esencielny źěl našogo žywjenja, a weto njejo zmysłowy pśistup k rěcy kradu zwucony. Za mnjo lažy taki pśistup blisko, pśeto ako synestetikaŕka awtomatiski dožywijom rěcy z »dodatnymi« barwojtymi zaśišćami.

Rědnosć rěcy jo pak tema za kuždego, tek nic jano za spisowaśela, kótaregož žycenje abo nadawk jo, rědnosć rěcy wułušćiś. J. R. R. Tolkien a druge su se samo rěcy wumyslili, tak až toś te kumštne rěcy maju namdušu status wuměłskeje twóŕby. Až wobsejźijo kužda pśirodna rěc estetiske kwality, pokažo južo fakt, až dajo w kuždej rěcy formy wuměłskego wobchadanja z nimi (literaturu). Kuždy a kužda móžo za rědnosću wěsteje rěcy slěźiś, ju póznaś a póžywaś kaž pśi wuměłskej twóŕbje. Wšak jo wjele lažčej, wuměłsku twóŕbu restawrěrowaś, nježli wobgrozonu rěc...