1 »Znowa namakany přećel« – Holanski (2024, str.26).

»Reunion« (Der wiedergefundene Freund) rěka jendźelska nowela Freda Uhlmana z lěta 1971, kotraž wuzwoli so mjez druhim 1997 wot Němskeje akademije za dźěćacu a młodźinsku literaturu jako kniha měsaca. Nětko přełoži Martin Holanski kapsnu knihu pod titulom »Znowa namakany přećel« do hornjoserbšćiny. To běše wosebity powabk, sej ju bliže wobhladać.

Wudało je knihu nakładnistwo Veles z Lipska, kotrež je před dwěmaj lětomaj Hajdukec swójba, Lubiny, Dušana a syna Branka, załožiła. Nakładnistwo njeje jenož wusměrjene na přełožki dźěćacych a młodźinskich knihow do hornjoserbšćiny, ale tež na wjacerěčne wudaća swójskich tekstow.

Hladajo na předležacu lekturu je z lěpšinu, sej skrótka biografiski pozadk awtora wuwědomić. Uhlman je so w lěće 1901 w srjedźnostawskej židowskej swójbje w Stuttgarće narodźił. W lěće 1927 sta so z prawiznikom. Zdobom bě aktiwny čłon SPD a z Kurtom Schumacherom spřećeleny. Doba nacionalsocializma bě žiwjenje Uhlmana wosebje hladajo na jeho politiske aktiwity a židowski pozadk enormnje wobwliwowała. Tak poda so wón w lěće 1933 do eksila. W slědowacych lětach skutkowaše w Francoskej, Španiskej a Jendźelskej. Tam sej wosebity renomej jako moler a spisowaćel zasłuži.

Skónčnje dowol

All inclusive

Banćik wokoło ruki

All inclusive

Póńdu k poolej

All inclusive

Wšě ležaki wobsadźene

All inclusive

Prima, nětko dyrbju so na plastikowym stólcu słónčić

All inclusive

Škrěčate dźěći

All inclusive

Słónčna krema mi do wóčka běži

All inclusive

Spytam ju wotmórać

All inclusive

Njeradźi so

All inclusive

Spytam zaso, hišće hórje

All inclusive

Bul kupaceho dźěsća mi direktnje mjezwoči zleći

All inclusive

Nutřkownje so warju, praju pak, zo je wšo w porjadku

All inclusive

Póńdu něšto jěsć

All inclusive

Brjušebolenje po wječeri

All inclusive

Animater předstaja wohenjowu show

All inclusive

Wjerch so pali

All inclusive

Ewakuacija hosći

All inclusive

Směmy na zbožo zaso do hotela

All inclusive

Nětko čas do łoža

All inclusive

Wotuću dla hudźby susoda

All inclusive

Klepam wo durje a so hóršu

All inclusive

Brazilčan mje njezrozumi, za to pak mi Cuba Libre poskići

All inclusive

Wotpokazam a lehnu so zaso do łoža 

All inclusive

Moskito mje kałnje

All inclusive

»Ćěr so!«, praju

All inclusive

Tež wón mje njezrozumi

W lěće 2019 bu awtor Saša Stanišić (*1978) za swój roman pod titulom »Herkunft« z němskim knižnym mytom wuznamjenjeny. Kniha jedna, tak piše awtor sam, »wo prěnim připadźe našeje biografije: so něhdźe narodźić. A štož po tym slěduje.«

Byrgarskeje wójny w Juhosłowjanskej dla, je 14lětny ja-powědar w lěće 1992 ze staršimaj kraj wopušćił a so do južneje Němskeje podał.

Nadrobnje wopisuje swoje zaćišće w zwisku z nowym žiwjenskim wotrězkom w měšćanskim dźělu Emmertsgrund w Heidelbergu. Zhonimy, kotre wužadanja jeho jako migranta tu w nowej wokolinje z jemu cuzej rěču wočakowachu.

Kaž titul knihi hižo přeradźi, twori prašenje za pochadom centralny sujet teksta. Z rěčnej rafinesu a wěstej lochkosću wěnuje so Stanišić dosć kompleksnym temam kaž identiće, rěči a pytanju za swójskimi korjenjemi.

Tak rozprawja powědar mjez druhim wo dwěmaj wopytomaj w małkej Bosniskej wjesce Oskoruša, w horach, njedaloko Višegrada. Je to městnosć, z kotrejež jeho swójba pochadźa. Na tamnišich rownych kamjenjach na kěrchowje wuhlada wjacekróć swoje swójbne mjeno Stanišić. W dalšej situaciji so wěsty Gavrilo, přiwuzny powědarja praša, zwotkel pochadźa. Tutón w samsnym zwisku reflektuje: