Interview z filmowym kritikarjom, awtorom a filmowcom Knutom Elstermannom
Zhladuješ-li na produkcije zašłeho časa, je so Łužica z filmami kaž »Gundermann« Andreasa Dresena a »Gundermann Revier« wot Grit Lemke w Zwjazkowej republice do wulkich kinowych žurlow dóstała. Festiwale kaž Choćebuski filmowy festiwal abo Nysowy filmowy festiwal su filmam z regiona zjawnosć skićili. Mjez nimi su tež stajnje produkcije serbskich filmowcow. Kak bohata je serbska filmowa scena? Tutomu prašenju wěnuje so filmowy kritikar, awtor a filmowc Knut Elstermann w swojej reportaži »Serby do kina! / Sorben ins Kino! Auf der Suche nach dem sorbischen Film«. Składnostnje Nysoweho filmoweho festiwala pokazowaše so jeho film w Budyskim Kamjentnym domje. Eva Gaeding je so z nim rozmołwjała.
Jako čitach, Knut Elstermann pyta serbski film – tak wšak rěka podtitul Wašeho filma – je mje tole zwjeseliło, najprjedy pak tež překwapiło. Što je Was k pytanju pohnuwało? Sami wšak serbskeho pochada njejsće.Sym wšak hižo cyły rjad featurow k filmowym temam činił, tež wo DEFA. Ideja za tutón film je w serbskim studiju rbb w Choćebuzu nastała. Su so mje prašeli, hač mam lóšt, tajki film činić, a mějach wulki lóšt. Běše to samo wjace: Bych rady stawizny serbskeho filma powědał, potajkim wot časa němych filmow hač do přitomnosće.
Jürgen Maćij, Tief im Osten – Die Lausitz im Wandel 1976–2020, 160 str., kruta wjazba, Halle 2021
Žonje, tak so zda, matej chwile. Na foće sedźitej na ławce, kiž skutkuje improwizowana. Jedna nalěwo, tamna naprawo, srjedźa čapa psyčk. Spore, wšitke tři. Zesuwane nylonowe nohajcy a róžičkatej kitlojtej fali, wobliča žonow, haj samo psa – wšo wuprudźa wjesołu ćišinu. »Susodce« je Jürgen Maćij fotografiju z lěta 1988 mjenował. Zapopadnył je idylku w Groźišću w Delnjej Łužicy. Abo, ze słowami wudawaćela: hłuboko we wuchodźe.
Jedna so wo retrospektiwu na dwoje wašnje: na region a žiwjenje wuměłca. Něhdźe 40 lět zwobraznja Jürgen Maćij swoju domiznu. Systematisce, we wulkich wobrazowych serijach. »Doma« abo »Brunica – Leben mit der Kohle« rěkatej wobrazowej zwjazkaj, z kotrymajž je sej Maćij swój wuměłski teren, Łužicu, wotkrył. A z tym tež swójsku wobrazowu rěč, kotraž orientuje so na wuznawanym přikładźe Henri Cartier Bressona, francoskim nestoru zapopadnjenja zachodnych wokomikow, ale tež na fotografijach Thomasa Kläbera, kotryž je młodeho muža po swojim dalokostudiju fotografije na Wysokej šuli za grafiku a knižne wuměłstwo w Lipsku pod swój schow wzał. Wot toho časa zajimuje so za njeporjeńšeny wšědny dźeń, za to, »štož je«. »Tworju dokumenty za čas, kotryž budźe jónu nimo«, praji Maćij k tomu.
We swójom awtobiografiskem romanje Der Laden wopisujo Erwin Strittmatter zaśěgnjenje prědnego fotoaparata do swójego źiśetstwa wjaže: Ku gódam dostanjo tak pomjenjonu Ernemann-boksu darjonu. Něto ma cłonkow familije wótmólowaś: Bratš Heinjak stupijo se pśed psowu budku. Bratš Tinko pozěrujo ze suprosneju rampu a sotša futrujo gołubje. Nan wjeźo kónja z groźi wen, mama źaržy kózu ze štrykom. Za toś tymi insceněrowanymi wobrazami štycy žycenje mamy, pśed wujkom w Americe tšošku se wjelicaś, kak derje wóni žywe su.
Cytaš-li w knigłach Der Laden, nazgónijoš, kak Strittmatterojc žywjenje napšawdu běšo: twarde, sprocniwe, z mało komfortom. Wšedne žywjenje we Łužycy.
