Lubowachu stari Serbja wjelki? (II)

artikel pógódnośiś
(0 )

Samsne mjeno městnosće, w dźensa trochu hinašej podobje, namakamy w Delnjej Łužicy: Wótšowaš (del­njoserbsce)/němsce Atterwasch (pola Gubin­a/Guben):

– Delnjoserbske dokłady: 1843 WWyrtšowaš = Watšowaš45; 1880 Wótřowskeje wosady Muka ČMS 1884, str. 149; 1928 Wótšowaš.

– Němske: (1294) [drje 16. lětstotk] Hogerus de Atterbasch46; 1318 Oterwatsch; 1370 Oterwasch; 1405 Atterwaß­; 15. Jh. Atirwasch; 1416/26 Atirwasch; 1495 Atterwasch; 1517 Atterwasch; 1517 Alterwasch; 1527 AAtterwasch; 1547 Atterbasch; 1550 Aderwasch; 1562 Atterbasch; 1612 Aterbasch, Aterwasch; 1667 Otterwasch.

Čitar njebudźe překwapjeny, hdyž zhoni, zo »za tole mjeno dotal spokojace wuswětlenje njeeksistuje«47. Tukaše so, zo hodźi so mjeno z pomocu němčiny (Otter ›wudra‹ a wasch- ›myć‹) rozłožować. Naposledk samo H. Schuster-Šewc zajimawe a wažne přemyslenja wo delnjoserbskej stronje mjena přinošuje a na móžnosć spomina, zo by móhł prěni čłon *Otrě- [!]48 być.

Wažny je Šewcowy pokiw hladajo na to, zo so po wšěm zdaću (po Mukowym wobswědčenju) srjedź 19. lětstotka na městnje zdźěla hišće serbowaše. A to tohodla, dokelž Smolerjowy dokład formy mjena (w lěće 1843) z Wyrtšowaš zawěsće z erta wobydlerstwa městnosće pochadźa. W tym zmysle ma so jeho dokład (z lěta 1843)49 chutnje brać. W ludowej formje spóznaješ derje kontinuantu dźensa płaćaceje mjenoweje formy Wótšowaš. Wurjekowanje skepsanki Wyrtšowaš bě tomu zawěsće blisko50 a njeje jenož kumštny wutwor Arnošta Muki. Smoler njeje po zdaću rozumnu serbsku etymologiju spóznał, ale jenož mjeno korigował, kotrež běše po jeho zdaću na kóždy pad njeprawe resp. njespisowne. Watšowaš drje běše woprawdźe jeho kumštny wutwor, jedna so tu wo rekonstrukciju wučenca po němskim Atterwasch. Muka pak je formu *Wótšowaš prawje zrekonstruował a kanonizował. Ta drje je zawěsće prawidłownje nastała z *Wótrowaš. Storčimy na dalši zajimawy fakt, zo dźeržeše so w městnej narěči rjad fonemow -/str/- dlěje hač druhdźe (kaž wěmy to wot Šewca z »Wótšowašskeho rukopisa« Arnošta­ Muki z lěta 1915). *Wótrowaš nima prosće ničo zhromadneho z *wótšow ← *wóstrow, kaž je to Muka měnił.

Galerija

Gelesen 3 mal Letzte Änderung am pětk, 01 nowember 2024 00:00