W januarje 1919 zahaji so w Parisu měrowa konferenca k zakónčenju Prěnjeje swětoweje wójny. Ze wšeho spočatka zwuraznichu dobyćerske mocy, zo budźe k zaručenju noweho měroweho porjada po tehdy hišće­ tak mjenowanej »Wulkej wójnje« trěbne zasadne noworjadowanje srjedźneje a wuchodneje Europy po principje samopostajowanja narodow.

W nowembrje předchadźaceho lěta załoženy Serbski narodny wuběrk pod nawodom Arnošta Barta spózna w tym jónkrótnu historisku składnosć, wutworić njewotwisny a samostatny serbski stat. Bart a sekretar wuběrka Jan Bryl wobdźělištaj so w čěskosłowakskej delegaciji na měrowej konferency, zo byštaj so na mjezynarodnym parkeće za ideju serbskeho stata zasadźiłoj.

Tutón podawk před lětstotkom běše tema zarjadowanja Serbskeho instituta »Noworjadowanje Europy 1919 a Łužiscy Serbja« dnja 10. meje w Bu­dy­šinje. K wuswětlenju přičinow a sćěhow internaciona­lizacije »serbskeho prašenja« přepro­sychu štyrjoch stawiznarjow na podijowu diskusiju do hłowneje žurle Serbskeho domu: prof. dr. Mikea Schmeitznera z Drježdźanskeho Hannah-Arendt-Instituta za slědźenje wo totalitarizmje; dr. Renéa Küppera, kuratora wustajeńcy Berlinskeje Załožby za ćěkańcu, wuhnaće a wujednanje; dr. Clemensa Heitmanna, archi­wara a nawodu projekta »Digitalny archiwny portal k sta­wiznam Serbow 1918–1945« w Serbskim instituće; a wjednicu Serbskeho kulturneho archiwa dr. Annett Brě­zanec. Moderaciju wječora přewza dr. Jana Piňosová, stawiznarka na Serbskim instituće. Z wuwzaćom ně­kotrych jednotliwych komen­tarow wotmě so cyły wječor w němskej rěči.