Prawu lekturu za lětsa zawěsće wjac měrnych wokomikow pod hodownym štomom hač hewak wobradźi Ludowe nakładnistwo Domowina ze swojej nowej antologiju hornjoserbskeje prozy »Susodźa«. Wudawaćelka Ingrid Juršikowa je žortne a chutne powědančka 22 awtorkow a awtorow wubrała, kiž nježadaja sej wotstawk, ale skića jenož wočerstwjacu chwilu.

»Susodej njewukaj přez płót, to načini bolace woči«, wě mudre serbske přisłowo radźić. A wěsće něšto na tym je, wšako tči w kóždym přisłowje znajmjeńša kusk wěrnosće. Awtorki a awtorojo antologije pak su njedźiwajcy toho »přez płót« pohladali a wo susodach žortne abo chutne powědki spisali. Tajkich susodow wšak je wšudźe na swěće, bliskich abo daloko zdalenych.

Pućowanska swoboda, demokratija, swoboda měnjenja – štož je dźensa samozrozumliwe, su sej ludźo tudy před 30 lětami z měrliwej rewoluciju wubědźili. Kniha »Nowa swoboda?« přinošuje k reflektowanju časa přewróta 1989/90 ze serbskeho wida.

Kniha wuńdźe 9. nowembra 2020 a so na knižnej premjerje prěni raz předawa (hlej str. 40).

Noworjadowanje hospodarstwa, wužiwanje/njewužiwanje nowych šansow w serbskim šulstwje, rozpušćenje prodrustwa – rozsudy před 30 lětami maja wliw hač do dźensnišeho a postajeja towaršnostnu runje tak kaž indiwidualnu situaciju tež Serbow.

Jako publikacija Šleskeho instituta w Opolu wuńdźe loni kniha wo žiwjenju a skutkowanju serbsko-pólskeho archeologa Wójćecha Kóčki (1911–1965). Jeje awtor je w Serbach derje a zdawna znaty historikar Piotr Pałys (*1961), profesor a wotrjadnik za stawizny w mjenowanym statnym slědźenišću. Na zakładźe wobšěrnych rešeršow je wón nětko w nakładźe 150 eksemplarow nimale dospołnu zběrku dokumentow wozjewił, kotraž hłuboki angažement we Wownjowje narodźeneho slědźerja a jeho »rólu při wuhotowanju pólsko-serbskich kontaktow w prěnich pjeć lětach po Druhej swětowej wójnje« (s. 7) nazornje wobswětla. Zastupny dźěl − něhdźe třećina 143stronskeho wudaća − wobsahuje chronologiske předstajenje aktiwitow Kóčki jako narodny prócowar w krótkej dobje do załoženja NDR.

DIETRICH ŠOŁTA

Hanka Šěnec – Ignac Wjesela je so 22. awgusta 2020 z Anna-Rosinu Selmer z Łaza­ (Laasow) zmandźelił. Njewšědny bě swjatk, dokelž běchu na nim serbske narodne drasty Hornjeje a Delnjeje Łu­žicy widźeć. Njewjesćinsku drastu Łaza – ze wsy njedaloko Wětošowa (Vetschau) – bě sej Anna-Rosina Selmer po fotach a zdźěla hišće po originalach znowa zešić dała.

Lěta trajace njesprócniwe dźěło bywšeho lektora Ludoweho nakładnistwa Domowina Jana Krala je wunjesło nětko w LND předležacu knihu z titulom »Zelena radosć«. W njej poda so awtor na slědy přirodospytnikow. Přiroda před durjemi wabješe a pohonjowaše na přirodowědnym polu skutkowacych Serbow Hadama Bohuchwała Šěracha, Michała Rostoka, Jana Bohuwěra Mučinka, Michała Awgusta Krala, Jana Larasa, Korlu Bohuwěra Šěcu, Jakuba Nowaka-Horjanskeho, Měrćina Krala, Jakuba Lorenca-Zalěskeho a Juliusa Korlu Emila Rioty čas žiwjenja. Jan Kral je čitarstwu zbliži. Podawa žiwjenjoběhi a originalny tekst z jich pjera. K tomu přidruža so swójske zhladowanja na přirodne zjawy, kiž je jako wjesny hólčec, student biologije a zahorjeny zahrodnik sam nazhonił a wobkedźbował.

Berlinski hudźbny label takatak records je loni digitalnje wozjewjenu EP »Halfway reveries« duwa Hara Crash nětko tež jako winylowy zynkonošak wudał. Tačel wopřijima dohromady štyri spěwy, dwaj jendźelskej a dwaj serbskej. Hudźba a teksty su z pjera spěwaceje a na keyboardźe hrajaceje Uty Šwejdźic a Mirtcha Mirschinskeho, zamołwiteho za synthesizery a programowanje rytmow. Wuwzaće je titul »Bali«, kotrehož lyriski zakład twori baseń Maksymiliana M. Nawki »Mój Bali«.

Estetisce dopominaja twórby Hara Crash nic jenož markantneho hłosa dla na dotal poslednju CD »Ćeknjenaj« skupiny Berlinska dróha. Přiwšěm wuwiwataj wuměłcaj cyle swójsku notu a dawataj swojej hudźbje dychać. Minimalny techno runje tak lochce zaplećetaj kaž opulentnje aranžowane fragmenty goth rocka resp. post-punka, decentnje jewitej so nimo toho eksperimentalna musique concrète, hypnotiski dub (žanr). Rezultat hodźał so najlěpje z hesłom indietronica wopisać. Limitěrowana tačel inkluziwnje koda za download je mjez druhim w Budyskej Smolerjec kniharni na předań.

Hanka Šěnec – Performance serbskich maturantkow składnostnje němskeje premje­ry inscenacije »Greta« NSLDź

DIETRICH ŠOŁTA

Přiručka skići fachowcam kaž zajimowanym lajkam dosć jednory přistup. Ke kóždemu ze zapřijatych mjenow je stajnje najstarši žórłowy dokład podaty kaž tež jeho pochad a woznam rozłoženy. Zdobom móža pokazki na so wotchilace wašnja pisanja słowjanskeho mjena w dźensnišej němčinje genealogam abo zajimcam na swójbnych stawiznach dobra pomoc być.

Spiwnikej »Dolna Łužyca spiwa« jo se ceła kopica nowych spiwow dodała. »Naša Anka źinsa doma njejo«, »We tych akacijach tam«, se wě ta »Annemarie« a dalšne spiwy how namakajośo, kenž se w Dolnej Łužycy rad a cesto spiwaju.

Hižo na titulnym łopjenu strowi wužiwarja noweje protyki jeho domizna – putniska cyrkej w Róžeńće. Wolfgang Wittchen je znowa idyliske krajiny, turistiske wjerški a tradicionelne swjedźenje we Łužicy fotografował. Hač při zapusće we Wjerbnje, při smalenju na jetski po Lejnjanskim jězoru abo při rybarjenju w Rakecach – stajnje je přihladowar mjez nimi. Wustojnje zamóže fotograf architektoniske drohoćinki we wobrazu zapopadnyć, hač je to restawrowany hród w Stróži, cyrkej w Gołkojcach z w lěće 1848 natwarjenej zwóńcu, Mužakowski hród w nazymskej pyše abo hodownje wupyšena cyrkej w Hodźiju.

Publikacija je z rjadu YOUCAT, wo přełožk z němčiny je so Herta Delanowa postarała.