W decembrje wuńdźe w Halleskim nakładnistwje wobrazowy zwjazk z fotami Jürgena Maćija, kiž je wuwiće we Łužicy w zašłych wjace hač štyri lětdźesatkach ze swojej kameru přewodźał a z tym mjez druhim historiske podawki, wšědny dźeń a wjerški towaršnostneho žiwjenja dokumentował.
Jürgen Matschie, Tief im Osten. Die Lausitz im Wandel 1976–2020, Halle: mitteldeutscher verlag 2020, 160 s.Z fotow wučitać je jónkrótny »rukopis« fotografa runje tak kaž jeho skutkowanje w tradiciji socialno-dokumentariskeje fotografije wuchodneje Němskeje, při čimž so wosebitosće dwurěčneho regiona jasnje jewja. Přiwšěm dźe Maćijej wo to, pokazać, zo so Łužica wot druhich kónčinow wuchodneje Němskeje wulce njerozeznawa, bjez toho zo něšto porjeńšuje abo zataja.
Prawu lekturu za lětsa zawěsće wjac měrnych wokomikow pod hodownym štomom hač hewak wobradźi Ludowe nakładnistwo Domowina ze swojej nowej antologiju hornjoserbskeje prozy »Susodźa«. Wudawaćelka Ingrid Juršikowa je žortne a chutne powědančka 22 awtorkow a awtorow wubrała, kiž nježadaja sej wotstawk, ale skića jenož wočerstwjacu chwilu.
Susodźa, antologija serbskeje prozy, wudała Ingrid Juršikowa, titulna ilustracija: Iris Brankačkowa, kruta wjazba, Budyšin: LND 2020, 212 s.»Susodej njewukaj přez płót, to načini bolace woči«, wě mudre serbske přisłowo radźić. A wěsće něšto na tym je, wšako tči w kóždym přisłowje znajmjeńša kusk wěrnosće. Awtorki a awtorojo antologije pak su njedźiwajcy toho »přez płót« pohladali a wo susodach žortne abo chutne powědki spisali. Tajkich susodow wšak je wšudźe na swěće, bliskich abo daloko zdalenych.
▶ Adwentna knižka Měrki Mětoweje
W němskim nakładnistwje Butze Verlag w Schleswigsko-Holsteinskej je adwentna knižka za dźěći wot Měrki Mětoweje wušła. Knižka z titulom »Fräulein Schmollbraten feiert Advent« słuša do čitanskeho rjada adwentnych knižkow nakładnistwa a funguje kaž adwentny kalender. Ze swojej stawiznu wokoło Liski měri so awtorka na čitarki a čitarjow wot 5 lět.
▶ Digitalizowanje zawostajenstwa Šwjele
Wot spočatka oktobra digitalizuje so w Serbskim instituće w Budyšinje zawostajenstwo Bogumiła Šwjele (1873–1948). Při tym so žórła z archiwa nadrobnje wopisaja, zo bychu so za dalše wužiwanje spřistupnili. Šwjela běše farar, rěčespytnik, publicist, spisowaćel, přełožowar a kulturny politikar w Delnjej Łužicy. Połdralětny nowy projekt instituta (hač do měrca 2022) financuje so wot Němskeje slědźerskeje zhromadnosće ze spěchowanskeho programa »Digitalizacija a spřistupnjenje«.
▶ Muzej zasej wótwórjony
Pó styri lěta trajucych twaŕskich źěłach jo Serbski muzej w Chóśebuzu wót 27. oktobra zasej wótwórjony. Pśi tom jo se nowa trajna wustajeńca pód mjenim »Tak dłujko ako serbstwo wobstoj« zarědowała, kótaraž pśedstaja we wósym tematiskich wobłukach žywjenje Serbow w Dolnej Łužycy. Ako wósebnu wustajeńcu pokazuju se pód titulom »Wuglědy – Perspektiven« fotografije Maika Lagodzkego.
Pśed krotkim jo Norbert Christoph Eckstein ze Schnaittacha w Bayerskej na woglěźe w Budyšynje był. Katrin Čornakec jo se ze za serbsku rěc se górjecym rozgranjała.
Móžośo se našym cytarjam skrotka pśedstajiś?Dobry źeń! Mě se groni Norbert Christoph Eckstein. Bydlim něźi pěśnasćo lět w małej wjasce blisko Nürnberga a źěłam na wušem krajnem sudnistwje. Lěcrownož som se w Pólskej naroźił, lažy mója domownja wšak w měsće Regensburg, źož som swójo źiśetstwo a młoźinski cas pśežywił.
Wobkněžyśo źaseś rěcow a cośo dalšne dwaźasća nawuknuś. Wótkul pśiźotej Waš zajm a Waš talent za rěcy? Kak resp. z kótarymi srědkami rěcy wuknjośo?Haha! Něnto sćo tšochu spśegnawali, ale źěkuju se Wam za kompliment. W běgu žywjenja som młoge metody wopytał. Gramatiku dejm faktiski zaměrnje wuknuś, ale słowa mógu sebje nejlěpjej markowaś, gaž cytam kniglicki a casopise za źiśi. Z barwojtymi a wjasołymi wobrazkami mógu wjelgin spěšnje a efektiwnje asociacije twóriś. W rěcach som južo pśecej dobry był, som pak matematiski njewobdarjony. Licby a licenje su za mnjo pšawy horor! Matematiki dla njamam abituru. Som se pótakem rozsuźił za wukubłanje ako korespondent za engelšćinu a francojšćinu. Tegdy jo to za mnjo jadnučka alternatiwa była.
Martin Pižga – Scena z baletneho předstajenja »W stwičce« SLA, kotrež měješe 31. oktobra swoju premjeru.
Pućowanska swoboda, demokratija, swoboda měnjenja – štož je dźensa samozrozumliwe, su sej ludźo tudy před 30 lětami z měrliwej rewoluciju wubědźili. Kniha »Nowa swoboda?« přinošuje k reflektowanju časa přewróta 1989/90 ze serbskeho wida.
Cordula Ratajczakowa, Nowa swoboda? – Dopomnjenki na přewrót 1989/90, čornoběłe fotografije, kruta wjazba, Budyšin: LND 2020, 148 s.Kniha wuńdźe 9. nowembra 2020 a so na knižnej premjerje prěni raz předawa (hlej str. 40).
Noworjadowanje hospodarstwa, wužiwanje/njewužiwanje nowych šansow w serbskim šulstwje, rozpušćenje prodrustwa – rozsudy před 30 lětami maja wliw hač do dźensnišeho a postajeja towaršnostnu runje tak kaž indiwidualnu situaciju tež Serbow.
▶ Dźěćaca antologija
Serbskej awtorce Monika Dyrlichowa a Dorothea Šołćina stej zastupjenej z powědančkomaj w serbisko-němskej antologiji »Dećja radost – Kinderfreude«, wušłej w Běłohrodźe 2020. Na nimale 500 stronach prezentuje Klub lubowarjow knihow »Majdan« stawiznički, bajki a basnje za dźěći, kotrež je dwurěčna spisowaćelka Dragica Matejić Schröder (*1948) wubrała a přełožiła – pak do němčiny, pak do serbišćiny. Teksty k temje dźěćatstwo napisachu 63 awtorkow a awtorow z wjacorych europskich krajow, wone su po předmjenach rjadowane a so w dodawku z nadrobnymi biografiskimi podaćemi wudospołnjeja.
▶ Fotowy festiwal w Zhorjelcu
Wot 10. septembra do 1. nowembra wotmě so 6. Zhorjelski fotowy festiwal »Schauplätze«, kotryž wěnowaše so lětsa urbanizowanju w nas wobdawacym swěće, w industriji, ratarstwje, towaršnosći a architekturje. Nimo wšelakich wustajeńcow, kotrež so zdźěla jenož digitalnje pokazowachu, přewjedźechu so tež akcije, hdźež so zajimcy wobdźěleć móžachu. Z wustajeńcomaj zastupjenaj běštaj mjez druhim Jürgen Maćij z wobrazami łužiskich brunicowych jamow a Thomas Kläber z fotami wjesneho žiwjenja pod titulom »Land. Leben«. K tutej temje, z kotrejž so wón mjeztym wjace hač połsta lět zaběra, je lětsa publikacija w LND wušła.
Maćij Bulank – Wiolinist Malte Hübner składnostnje koncerta »Pućowanje po hudźbnym swěće Serbow« 4. oktobra na žurli Budyskeho Serbskeho muzeja
