Symboliske pječwo do cyrkwinskeho a burskeho lěta słušeše. Wuměłsce sformowane ćěsto a figurki běchu něhdy połne woznama. Mějachu zbožu a strowoće přisporjeć.

Na łubi burskeho statoka w Zagorju pola Mužakowa před něšto lětami škleńčany kašćik z plećenym pječwom, prawdźepodobnje poselene, namakachu. Na wěncu spóznaješ lěto 1854, pismikaj K a G, móličke całtki a chlěbuški. Srjedźa štyri pory zawdawaceju rukow pletwu tworja, kiž na dźećelowe łopješka zboža dopominaja. Tute pječwo z přeměrom 18 cm ma běły židźany banćik přećehnjeny. Pozadk je nazeleń wobarbjeny, ramik je čorny. Namakanka tu we Łužicy přewšo zadźiwa. Móhł měnić, zo pochadźa z 500 km zdalenych morawskich Vizovic, sławneho centruma ludoweho pječwa.¹ Zagor běše před 150 lětami chuduška, nimale hišće ryzy serbska wjes wosrjedź pěskojteje Mužakowskeje hole. Wo pječwje njemóžachu w kónčinje ničo zhonić. Tež naprašowanja w susodnych regionalnych muzejach, etnografiskich zběrkach a chlěbowych muzejach Němskeje běchu njewuspěšne. Tajke stare pječwa su jara rědke. Hódajo, što wono woznamjenja, tukaše so na lubosćinske a kwasne pječwo, kmótřiski dar abo dopomnjenku pjekarskeho wučomnika.² Ludowědnje zajimawe su wosebje motiwy. Maš tu znate zawdawanje rukow jako znamjo zwjazanosće a swěry, wosebje woblubowane w času biedermeiera. Ze štyrjoch čwakow ćěsta splećeny wěnc a so křižowacy muster – w ludowědźe štyri wutroby3 mjenowany – móhł schowane apotropeiske znamjo być, takrjec wuměłsce wuhotowany chlěb ze selu jako žohnowanje za dom. Tute znamjo jara na ukrainski słónčny symbol dopomina. Móžno je, zo wospjetna ličba štyri připad njeje. Přetož štyri bywa w ličbowej mystice symbol wšěch štyrjoch směrow a počasow. Ličba wosom pola rukow je zdobom ličba bibliskeho nowospočatka.⁴ Tež chlěbuški do spekulowanja zawjedu – wšědny chlěb abo symbol płódnosće^?5 Snano pohlad do stawiznow pomha. Wokoło lěta 1854 běše čas hubjenych žnjow, drohoty a hłodu. Mnozy za morjo wupućowachu.