Wulka fotowa přehladka We wokomiku. Fotografija ze Sakskeje a z Łužicy, kotraž přewjedźe so 2017 w Zhorjelskej kejžorskej woborje a hdźež běchu twórby 40 awtorow widźeć, bě za Jürgena Maćija nastork, so ze skutkowanjom delnjo- a hornjołužiskich fotografow bliže rozestajić a swójsku wustajeńcu z katalogom přihotować. Tuchwilu we Wuchodosakskej wuměłstwowej hali w Połčnicy pod titulom Takle widźane. Fotografija a fotografika z Łužicy wustajene fota maja wšitke někajki poćah k łužiskemu regionej, pak dokelž su so wotpowědni fotografojo we Łužicy narodźili, tu bydla abo so fotografisce z kónčinu rozestaja.
K wustajeńcy je so přewodny katalog wudał, kotryž je Isa Bryccyna wuhotowała.Tak mnohostronska kaž je tudyša krajina, tak mnohostronske su rukopisy a wobjednawane temy zastupjenych wuměłcow. Dohromady 20 fotografow wšelakich generacijow je Jürgen Maćij narěčał a jich prosył, zo bychu so z někotrymi dźěłami wobdźělili. Wuměnjenje bě, zo wustupuja profesionelnje jako fotografojo w zjawnosći a ze swojimi fotami něšto bytostne rjec maja. Při tym je Jürgen Maćij jako kurator tež na tematisku wuwaženosć dźiwał. Widźeć su krajinowe wobrazy a slědy, kotrež su ludźo w njej zawostajili, portrety, ale tež architektoniske wosebitosće. Tak skići so wopytowarjam wustajeńcy diwersny wobraz žiweho a so stajnje měnjaceho regiona, kotryž dokumentuje na swoje wašnje wuwiće zašłych lětdźesatkow. Tule zastupjeni su Sven Abraham, Maćij Bulank, Gerald Große, Bernd Hanke, Anne Hasselbach, Frank Höhler, Thomas Kläber, Matthias Körner, Georg Krause, Marcel Noack, Jan Oelker, Gerd Rattei, Evelyn Richter, Matthias Rietschel, Olaf Rößler, Matthias Schumann, Klaus-Dieter Weber, Matthias Weber, Jan Wenzel, Franz Zadniček a Jürgen Maćij sam. Zajimcy móža sej wustajeńcu w Połčnicy hišće hač do 7. nowembra wobhladać.KATRIN ČORNAKEC
Što wučinja wšědny dźeń žonow w Kamerunje? Što jich zaběra? Z čim so bědźa? To móžachu zajimcy na přehladce »Kamerun z wočemi tysac žonow« w Korzymskej galeriji FLOX dožiwić, hdźež pokazachu so fota kamerunskich maćerjow, hospozow, staruškow a młodych žonow w městach a na wsach. Wustajeńcu na starosći měłoj stej jeje majestosć Esperance Cadé, mać krala w Baffoussamje, a Aimée Nguemtchueng, doktorandka na Uniwersiće Yaoundé a na Wysokej šuli Žitawa/Zhorjelc.
Aimée Nguemtchueng, jedna z iniciatorkow wustajeńcy Foto: Axel ArltWonej stej ze žonami rěčałoj, fota zhotowić dałoj a je komentujetej. Žony w Subsaharje wobsedźa jeničce jedyn procent wšeho zamóženja, produkuja pak dwě třećinje wšěch ratarskich wudźěłkow. Wone su pupk towaršnosće, sylne, angažowane a wojuja wo to, zo bychu swoje swójby zežiwili a swojim dźěćom šulske kubłanje zmóžnili. Wšelake wobrazy pokazuja diwersitu kraja, kotraž so mjez druhim w tym pokazuje, zo eksistuja po cyłym Kamerunje 240 do 320 wšelakich rěčnych skupinow. To wosebite je, zo podawaše wustajeńca wid znutřka, žadyn z cuzymi wočemi barbjeny swět – rólu žony Kameruna mjez tradiciju a modernu, jich bój, wšědny dźeń, starosće a nadźije. Wot kamerunskich, sakskich, šleskich a čěskich wysokich šulow zhromadnje přihotowana wustajeńca ma skrućenju partnerstwa z Afriku, wosebje z tamnišimi žonami słužić. Nastate fota, kotrež wuprudźeja poetisku móc, pak pohnuwachu Aimée Nguemtchueng basnje napisać, kotraž na wotewrjenju wustajeńcy přednjese. K tomu čitachu so na zarjadowanju němske přełožki. Róži Domašcynej stej so dwě wosebje zalubiłoj a je jej do serbšćiny přenjesła (hlej předchadźacej stronje).KATRIN ČORNAKEC
Hanka Šěnec – Na dnju wotewrjenych duri Smolerjec kniharnje, z kotrymž swjećeše tuta 30. róčnicu swojeho załoženja, předstajištaj Lubina a Branko Hajduk-Veljkovićec swoju dźěćacu knihu »Dolina při rěce – Mali přećeljo«. Wona wuńdźe jako mjezynarodny projekt we wjacorych rěčach.
Prof. dr. Christian Voß je profesor za južnosłowjanske rěče při Humboldtowej uniwersiće w Berlinje a zaběra so wosebje ze słowjanskimi mjeńšinami w sewjernej Grjekskej, kotrež ze strony grjekskeho stata jako tajke připóznate njejsu. Ze studentami slawistiki poby nimo toho w zašłych lětach wjacekróć w serbskej Łužicy a přewjedźe z nimi mjeńše naprašowanja a slědźenja na serbskich wsach. Składnostnje 200. róčnicy grjekskeho zběžka přećiwo osmaniskemu knjejstwu, kotryž wjedźeše 1830 k připóznaću njewotwisneje Grjekskeje, sym so z nim wo połoženju słowjanskich mjeńšin rozmołwjał.
Prof. dr. Christian Voß Foto: Luisa VoßKnježe prof. Voßo, prošu wopisajće skrótka słowjanske mjeńšiny w Grjekskej. Hdźe bydla a wo kotrej ličbje scyła rěčimy?W kónčinje, wo kotrejž rěčimy, rěča so hižo znajmjeńša ze 7. lětstotka słowjanske dialekty. Něhdy rozpřestrěwaše so rěčny teritorij tutych skupin wo wjele dale do juha, hač na połkupu Peloponnes, kaž widźimy na přikład z mjenowědnych přepytowanjow. Słowjenjo su potajkim domoródni w tutych kónčinach, najznaćiši zastupjerjo su drje swj. Cyril a Metod, kotrajž pochadźeštaj ze Soluna (Thessaloniki). Dźensa rěčimy dohromady wo někak 150.000 domoródnych rěčnikach słowjanskich dialektow w Grjekskej, při čimž njejsu dokładne ličby znate. K nim słušeja na jednym boku křesćanska ludnosć na sewjerozapadźe, wosebje we wokolinje města Florina (Lerin), na tamnym boku muslimscy Słowjenjo w zapadnej Thrakskej, tak mjenowani Pomakojo.
Hanka Šěnec – Předstajenje oratorija »Hrodźišćo« 4. septembra w Budyskej »Krónje«
»To, což sy w źiśetstwje wót starjejšeju a stareju starjejšeju sobu dostała, až domownja ma něco cyniś z wutšobnosću, tebje pregujo«
Rozgrono z wjednicu Domowniskego muzeja Dešno Babette Zenkeroweju wó pśedstajenju domownje w muzeju, wuznamje stawiznow a nałogow a źo se doma cujo
Wy nawjedujośo Domowniski muzej Dešno a sćo sebje – wěsće nic jano w ramiku Wašogo źěła – mysli gótowali k temje domownja. Co jo domownja za Was wósobinski a kak wóna se pśedstaja w muzeju a se luźam zbližujo?Ze wšakimi projektami ako z pśigótowanim butry abo pjaconych jabłukow, z mólowanim serbskich jatšownych jajow wopytujomy źiśi a dorosćonych naglědniwje ze žywjenim prědownikow našogo regiona wopóznawaś. Rozmjej jo to teke rozestajenje z temu domownja a póchad. Zajm woglědowarjow, nawuknuś jatšowne jaja pó serbskem nałogu mólowaś, jo wjeliki. Za mnjo jo to było motiwacija, wótpowědne kurse do programa muzeja pśiwześ. Ja som južo ako góle jajkamólarjam pśez ramje glědała na tradicionalnych wikach jatšownych jajow w Slěpem a Wórjejcach. Se wě, až som doma to teke sama wuproběrowała. Rezultaty pak su tegdy žałosne wuglědali. Myslim se, až źo se luźam źinsa wěsće pódobnje. Togodla som sebje groniła, až cu móju naźěłanu wědu našym woglědowarjam dalej dawaś.
▶ Label »Sorbian Music« załoženy
Załožba za serbski lud je nowy label »Sorbian Music« załožiła, z kotrymž poskića na wšěch znatych streamingowych platformach wothrawanje serbskeje hudźby a dalšich awdijowych produkcijow, kotrež buchu wot załožby w zašłosći produkowane a spěchowane. Label zapřijima wšelake žanry wot klasiki přez rock a pop hač k słuchohram a bajkam. Dotal 20 produkcijam maja krok po kroku dalše sćěhować.
▶ Myto Ćišinskeho
Lawreataj Myta Ćišinskeho staj lětsa Jan Malink a Trudla Malinkowa z Budyšina, kotrymajž so za jeju dołholětne wobstajne skutkowanje na publicistiskim polu, na polu serbskich kulturnych stawiznow a dla jeju angažementa w Maćicy Serbskej a Serbskim ewangelskim towarstwje wuznamjenjenje spožči. Spěchowanske myto Ćišinskeho dóstanjetaj dr. Fabian Kaulfürst a Jadwiga Kaulfürstowa z Pančic-Kukowa za jeju horliwe, mnohostronske skutkowanje na polu serbskeje rěče a kultury, za zwoprawdźenje kreatiwnych projektow a za twarjenje mostow mjez Serbami a Słowjanami. Swjatočne přepodaće mytow budźe 16. oktobra w Budyskim Serbskim muzeju.
W Budyskim Serbskim muzeju přewjedźe so tuchwilu wosebita wustajeńca »machot časa – wot běłeho k čornemu« z twórbami Maje Nageloweje. Wustajene su rysowanki a grafiske łopjena předewšěm zašłych lět. Njedźelu, 18. julija 2021, je wuměłča sama zajimcow po wustajeńcy wodźiła. Kaž Nagelowa rozłoži, móžeše so za čas korony na wosebite wašnje na swoje tworjenje koncentrować. Tak nasta mjez druhim wobraz »Maria«, hdźež so składnostnje konferency, kotraž so lětsa přewjesć ma, z Marju Grólmusec rozestaja. Hewak wobjednawa wustajeńca to wšědne a njenapadne. Wo tym swědči tež 44 dnjow wopřijacy dźenik, nastaty w dobje pandemije, hdźež je w ramiku koronastipendija kóždy dźeń wšědnu wěc rysowała: najprjedy cyle realistisce, potom z tušu a skónčnje w swobodnej interpretaciji. Tute dźěła so prěni króć zjawnje prezentuja. Při tym je wašnje dźěłanja wuměłče jasnje spóznać: »Wuchadźišćo je pola mje stajnje rysowanka, štož widźu a z wočomaj zapřimnu a pozdźišo do swojeje formoweje rěče přełožuju. Za to sym swoje systemowe figury wutworiła, kotrež do rysowankow zapřijam. Při molowanju jako tajkim je pak tež gestika ruki wažna.«
Žurnalistam bě přeprošenka na njewšědne hodowne čitanje profesora za mašinotwar witana, hdyž za spodobnymi, přiwšěm wěcownymi temami pytachu. Na přikładźe tłuskačow rozkładźe profesor swojim studentam na nazorne a tróšku zabawne wašnje zasady konstrukcije mašinow. Z medijow zhoni profesor za resursowy management na samsnej uniwersiće wo dźěle kolegi a jeho za swój projekt w Keniji zahori. Tam trjebachu mašinu za ekologiske, ekonomiske a awtomatizowane tłuskanje makadamijowych worjechow. To bě njezwučene wužadanje za profesora. Da so do dźěła a wuwi ze swojimi studentami mjeztym patentowanu techniku. A Keničanam w kooperatiwje zwostanje wjac dobytka za fairtrade produkt.
Hanka Šěnec – Hudźbnicy SLA wustupichu pod hesłom »Dudy a přećeljo« 22. julija w lětnjej barje Sundowner w Budyšinje.
