W interviewje w Serbskich Nowinach z dnja 14. oktobra praji dźiwadźelnik a režiser Stanisław Brankačk: »Nowy rjad bě moja ideja.« Hižo přez tři lětdźesatki při Nowym dźiwadle Halle skutkowacy 65lětny wje­le­stronski wuměłc ma tam swójski dźiwadłowy koncept. A zajimawa je tohorunja jeho filmografija. Hdys a hdys přewozmje tež w Budyšinje nadawk. Při zahajenju hudźbno-literarneho wječorneho rjadu »Zynki a linki« w Röhrscheidtowej bašće Serbskeho ludo­we­ho ansambla dnja 16. oktobra přewza wón čitanje někotrych wujimkow z awtobiografiskeje knihi Jurja Brězana »Stary nan«. Pod titulom »Bild des Vaters« běše edicija w 1980tych lětach we wjacorych nakładnistwach tohorunja němsce wušła a naby tak tež zwonka Serbow dosć wulku skedźbnosć. Po towaršnostnej změnje předpołoži LND dalše wudaće.

Za serbske připosłucharstwo čitaše Brankačk wězo serbsce wo poslednich dźesać dnjach w žiwjenju starca Tobiasa Hawka. A znowa so pokaza: Jedna so wo emocionalnu be­letristisku literaturu z filozofiskim podzynkom, spisanu we hładkej serbšćinje našeje doby. Wobsah wšak je chětro njewšědny. Přetož lědma wobjednawa so w literaturje moderny tak nadrobnje smjerć. Brězan so njeboješe, tabuwow so dótkać a wumrěće wopisować. Tak rysuje awtor zetkanje swojeho »rjeka« z wosobami a wosobinami za žiwe dny, z kotrymiž chce so po swojej smjerći zaso widźeć. Je ćežko, tajku temu z telko dostojnosću wot mo­derneho abo modernišeho awtora beletristiki předstajenu nadeńć­. A docyła nic wot wuměłca, kiž běše w realnym socializmje žiwy.

BETINA KAUNOWA

Wobrazy krajiny su najwšelakoriše. Wotwisne wot počasa, lěta nastaća, wosoby, kotraž je rysowaše. Runje tak rozdźělna je rěč. Hač rěč jednotliwca, krajiny, naroda. Kóždy wužiwa ju na swoje wašnje, sadźa nuansy wotpowědnje swojemu začuwanju. Ale rěč tež zwjazuje, wotkrywa paralele, wobohaća so mjez sobu.

Pjatk 23. awgusta 2019 na pózdnim popołdnju sćěhowachu někotři na rěči a wobrazach zajimowani přeprošenje Budyskeho Serbskeho muzeja na čitanje ze słowjenskej awtorku Anju Golob a serbskej awtorku Lubinu Hajduk-Veljkovićowej. Wobě stej zastupjenej z basnjemi a tekstami w katalogu k třikrajowemu projektej »Wobrazy krajiny. Podobe pokrajine. Bilder einer Landschaft«. Moderaciju přewza Dušan Hajduk-Veljković. Kombinacija tutych třoch wosobow wopokaza so jako nimoměry wurjadna, mjez sobu so wudospołnjaca a wobohaćaca a publikum runje tak zahorjaca kaž zabawjaca.

Anja Golob, rodźena 1976, je basnica, spisowaćelka a přełožowarka. Wona studowaše filozofiju a přirunowace literarne wědomosće w Ljubljanje. Wona přednjese na zarjadowanju swoje basnje zdźěla słowjensce, zwjetša němsce. Jeje čitanju slědować bě jónkrótne dožiwjenje. Nimale kaž w transy přednjese swoje teksty, zanurjena do nich a jich kuzła a tak za připosłuchacych runočasnje zwuk a zmysł wožiwjejo. Jej poradźi so melodiju a rytmiskosć tekstow wurjadnje zwobraznić, wot stakata doraznych wjeršow hač k žortno-ironiskim metafram. Zdobom wjedźe připosłucharjow do hłubokich přemyslowanjow wo wobsahach. Tak zastanje jeje lyriske ja we wokomiku, w kotrymž je hišće wšitko móžno a směr wuwića wotewrjeny, w kotrymž »wšo wisa na ćeńkej nitce móžnosće koincidency« (še – noch – hišće) abo praša so za tym wčera na rozdźěl wot dźensa a raznymi změnami, kotrež so stanu abo za kotrež so rozsudźiš a w kotrychž steji to wčera pódla toho dźensa so njeznajo: »Dortgestern und Heutehier stehen nebeneinander, zwei Fremde in einer Schlange am Flughafen, die warten« (Gestern war alles schöner). Jeje němske basnje su episke. Powědaja wo pospytach, přez dźěło přemyslowanja wo swójskich hłubinach wobeńć (»Doch bevor uns alles Stück für Stück verschlingt, arbeiten wir.«, Wenn die dicke Dame singt) hač k redukowanju na to, štož woprawdźe za žiwjenje trjebaš (Was ich brauche). Wotkrywa a staja do prašenja naše wšědnosće a strachi a pokazuje na nimale wostrózbnjace wašnje na nuznosć čłowjeskeje bliskosće a zo njeje to, štož trjebamy, wjele a tola wšo.

REBECCA WÖPPELOWA

Jako sylnu a zmužitu žonu, kotraž so ze zahoritosću za swoje přeswědčenje angažowaše, jako wěriwu křesćanku a jako humanistku, kotraž měješe wulku česćownosć před ludźimi, hódnoćichu rěčnicy swjatočneho spominanja 6. awgusta w Radworju dr. Marju Grólmusec (1896–1944). Grólmusec wotrosće w Lipsku, sta so z wučerku a publicistku, rozestaješe so z rólu žony w politice a demokratiji, angažowaše so sama we wšelakich politiskich stronach a zaběraše so z dźěłarnistwami. 1933 zaćahny do lětnjeje wile staršeju w Radworju a zasadźowaše so wottam za antifašistiske spjećowanja. Po denunciaciji bu 1934 wot gestapo zajata a k šěsć lětam w chłostarni zasudźena, po kotrychž přewjezechu ju do koncentraciskeho lěhwa w Ravensbrücku. Tam 1944 zahiny.

Wuchodosakska wotnožka Němskeho zwjazka dźěłarnistwow DGB ze swojej jednaćelku Danu Dubil bě składnostnje 75. posmjertnin Marje Grólmusec spominanje nastorčiła. Na smjertnym dnju Grólmusec přeprosy do Radworja a 22. awgusta na dalše zarjadowanje do Budyskeho Serbskeho muzeja.

W Radworju zetkachu so zastupnicy sobuzarjadowacych gmejny Radwor, Maćicy Serbskeje, Žónskeje iniciatiwy Budyšin, Domowiny, Budyskeje SPD, Serbskeho instituta kaž tež Budyska społnomócnjena za runostajenje a dalši na Radworskim kěrchowje. Dawid Wowčer spominanje na pozawnje zahaji a wobrubi. Farar Beno Jakubaš poda mysle wo křesćance Grólmusec a zwurazni zdobom, zo bě jemu přistup ke Grólmusec dołho přez jeje předstajenje jako komunistka zašlahany. Poćahujo so mjez druhim na jeje listy z jatby a na rozprawy sobujatych w Ravensbrücku pokaza na to, kak je so Grólmusec za čłowjeskosć a za swojich sobučłowjekow zasadźiła. Nyšpor při pomniku zakónči so z modlitwu a kěrlušom.

K předstajenju »Podlěća« w Michałskej cyrkwi citowachu SN superintendenta Jana Malinka ze słowami: »Tele předstajenje oratorija je wjeršk dnja, měsaca a cyłeho lěta.« A publikum bě runje tak zahorjeny. Hłownje drje měrješe so to na wukon chóra 1. serbskeje kulturneje brigady pod dirigentom Friedemannom Böhmu. Zo wu­padnyštej muskej chóraj, bě zawěsće dołžene tola hišće jara młodym hłosam a njezměni ničo na cyłkownje dobrym přednošku šulerjow. Trochu hinak je to nastupajo solistiske wu­kony, kotrež nje­běchu přeco jenak přeswědčace a wuwažene. Po­dobnje přitrjechi to za orchester, předewšěm skupinu blachowych dujerjow. Koncert zahaji so, kaž je mjeztym tradicija, ze »Stwórba Boža«, kotrež wšak měješe po přeću komponista, »je-li zo bychu so ›Počasy‹ ně­hdy za sobu spěwałe, k wote­wrjenju tychsamych słužić«. Ko­cor měješe drje před wočomaj wuwje­dźenje swojich twórbow w originalnym přewodźe: z klawěrom. Tajki dowola wězo mjenje komplikowanu organizaciju runje tak kaž mjeńše chóry, wšako trjeba so jenož jedyn instrument. Přiwšěm bě tónkróć orchester mjeńši, wot Christiana Kabitza wobstarana instrumentacija transparentniša, hač bě hišće do wróćicy lěttysaca z wašnjom. A tola njejedna so wo nowoinstrumentaciju originala, ale wo adapciju Jana Bulankoweho wobdźěłanja, ko­trehož pre­mjeru dožiwichmy na festiwalu serbskeje kultury 1989. Zo ma to być adapcija, wo tym swědča zapiski tehdy­še­ho sekretara za kulturu w zwjaz­kowym předsyd­stwje runje tak kaž finančne wotličenja festiwala. W přirunowanju z originalom je tu wězo wjele změnow resp. wuwostajenjow – akcentow, dynamiskich a tempowych předpisow, wjedźenja chórowych hłosow, rytmiki abo harmoniki a cyłkowneho wotběha.

Dnja 17. julija je stipendiatka Załožby za serbski lud Tereza Hromádková na zjawnym ko­lokwiju temu swojeho slědźenja předstajiła. W akademiskim lěće 2018/19 je studentka srjedźnoeuropskich studijow z Praskeje Karloweje uniwersity dwaj semestraj w Lipsku swoje znajomosće hornjo- a delnjoserbšćiny polěpšiła. W Praze stu­duje wona stawizny, pólšćinu a madźaršćinu. Je jara aktiwna čłonka Towarstwa přećelow Ser­bow a dźěła tam w bibliotece a archiwje. Tež z tuteje přičiny je za swoje zakónčace dźeło wubrała temu, wo kotrejž bě w archiwje stare nastawki namakała – »Wo tradicijach křižerjow z germansko-słowjanskeje wokoliny na přikładźe Delnjeje Łužicy«. W swojim referaće wopisuje ewangelsku tradiciju, kotraž znaje tež žónskich křižerjow. Stipendiatku su powitali direktor Instituta za sorabistiku prof. Edward Wornar, zastupnica direktora za­łožby Michaela Mošowa a projektowa koordinatorka Jana Pětrowa.

Spěchowanje wukrajnych studentow za studij serbšćiny

Prěni raz je so stipendij w lěće 1996 za třoch studentow z wuchodo- a južnosłowjanskich kra­­jow wupisał. Zazběh bě tak wuspěšny, zo so załožba za to rozsudźi, stipendij kóžde lěto wupisać. W běhu tutych nimale 25 lět je so w tutym programje někak 50 stipendiatow wukubłało, wosebje wjele z Pólskeje, Čěskeje, Serbiskeje, Ukrainy, Ruskeje, Makedonskeje, Bołhar­skeje a Słowakskeje. Wjele z nich posrědkowachu po swojim času w Lipsku dale serb­šćinu za studentow na domjacnych uniwersitach abo zaběrachu so we wědomostnych dźěłach ze serbskimi temami jako hłownym předmjetom. Tajke přikłady su Dalibor Sokolović z Běłohroda, Matej Šekli z Ljub­ljany, Lechosław Jocz z Gorzowa Wielkopolskeho a druzy. Wjet­šina wu­kraj­nych sorabistow je pak po studiju na Instituće za sorabi­stiku dlěje w Serbach wostało a zdźě­la dźensa hišće tu skutkuje. Kamil Thorquint-Stumpf, Tomasz Der­lat­ka, Viktor Zakar, Emilia Deutsch, Marcin Szczepański, Ja­kub Sokoł, Stanislav Tomčík a druzy su swoju sorabistisku a didaktisku wědu dale wuwili a dźěłaja na polu serbskeje linguistiki, lite­ratury, didaktiki abo stawi­znow. Z tutoho wida je stipendij na kóždy pad trěbny instrument za wědomostny dorost.

W kuždem wokognuśu sy mógał pśejś z jadneje do drugeje rěcy a zwucowaś. Na programje jo była bogata licba źěłaŕnjow, mjazy drugim kak jo engelska rěc wordowała swětowa rěc abo kak jo Zamenhof wuwił esperanto. Jo se powědało wó technikach wuknjenja rěcow, wósebnosći wšakorakich rěcow, wopacnych pśijaśelach a rěcnej kórśe swěta.

Lětsa w meji a juniju wotmě so we­ wuměłskej galeriji FLOX w Korzymju interaktiwny a interdisciplinarny projekt »sćin – žiwjenje« (»Schattenseiten – Leben«). W srjedźišću steješe wobchadźenje z depresiju, melancholiju abo zrudobu, zdobom pak tež woznam zboža a wjesela we wšědnym žiwjenju. Zhromadnje z wuměłcami wuměnjachu so nje- a potrjecheni z lěkarjemi, politikarjemi a wědomostnikami. Wobstatk projekta běchu dźěłarnički na šulach, hudźba, reja, tworjace wuměłstwo a literatura.

Na žurli galerije čitaše 21. ju­nija Róža Domašcyna před ně­hdźe 30 wopytowarjemi ze swo­jich basnjow. Wona złožowaše so při tym na teksty, kotrež so z konfliktami, njedorozumje­njom, bolosćemi a smjerću ro­ze­stajeja. W nich rěči so wo sćinach w čłowjeku, wo jeho chabłanju a zamjezowanju.

Twórby basnicy tworjachu zakład za mjezynarodnu rejowansku performance »Coherence«, kotraž so čitanju přizamkny. Koprodukciju Naway Company a TanzArt z Kor­zymja nawjedowaše šwicarska cho­reografka Natalie Wagner. Šěsć rejowarkow předstaji w intensiwnych wurazowych pohibach ćěła napjatosće čłowjeka w skupinje. W pulsowym rytmusu rejujo zwuraznjachu po­moc­­liwosć, bliskosć a kedźbnosć abo njeakceptancu, zda­lowanje a wotpokazanje, štož zdźěla ze sylnej mimiku po­twjerdźichu. Rejwarki předstajichu swoju performance we wuskim zwisku z přihladowarjemi, kiž wokoło nich w kruhu sedźachu. Za publikum bě to zajimawe a jimace dožiwjenje z njewšědnej wuměł­­skej kombinaciju reje a ly­riki.

Sobotu wótpołdnja dnja 27. apryla 2019 jo Muzeum Pogranicza Śląsko-Łużyckiego w Žarowje pśepšosył na prezentaciju nejnowšych knigłow pólskeje spisowaśelki Haliny Barań ze serbskeju tematiku pód titlom »Świtanie« (»Switanje«). Awtorka jo ze swójeju 2017 wudaneju twórbu se pśiwobrośiła žywjenju Handrija Zejlera. We wótegronach na młoge pšašanja tych wěcej ako 30 wobźělnikow zarědowanja jo kněni Barań wóspjetnje pódšmarnuła, až jeje roman, lěcrownož chowa wěrne stawizniske fakty ze žywjenja serbskego basnikarja a narodnego procowarja, pśedstajijo pśedewšym literarnje wumyslone jadnanje, kótarež jo nastało z jeje myslow. Pówołajucy se na lichotu poetiki jo awtorka wobšyrnje rozpšawiła wó swójich slěźenjach we Łužycy pó slědach Zejlera ako tež wó śěžkem źěle nad prědneju wersiju knigłow. Wob cas swójogo drogowanja jo se procowała se zamysliś do žywjenja wšednego serbskego pisarja, aby se pśi wopisowanju jogo wokoliny a teke dialogow dostała nanejbližej k wopšawdnosći.

Knigły se spódobnje a lažko cytaju, dokulaž njejsu pśepołnjone z historiskimi datami abo dłujkimi wopisowanjami. Wósoba Zejlera, jogo familija ako tež sceny z priwatnego žywjenja a narodnego statkowanja pśedstajaju se w pśistupnej poetiskosći rěcy. Jo gódne, za toś teju literarneju drogotku pśimaś, pśeto toś ta pozicija abo pódobna tematika njenadejźo se daniž hynźi w pólskich nakładnistwach daniž we Łužycy abo w drugich krajach słowjaństwa.

W januarje 1919 zahaji so w Parisu měrowa konferenca k zakónčenju Prěnjeje swětoweje wójny. Ze wšeho spočatka zwuraznichu dobyćerske mocy, zo budźe k zaručenju noweho měroweho porjada po tehdy hišće­ tak mjenowanej »Wulkej wójnje« trěbne zasadne noworjadowanje srjedźneje a wuchodneje Europy po principje samopostajowanja narodow.

W nowembrje předchadźaceho lěta załoženy Serbski narodny wuběrk pod nawodom Arnošta Barta spózna w tym jónkrótnu historisku składnosć, wutworić njewotwisny a samostatny serbski stat. Bart a sekretar wuběrka Jan Bryl wobdźělištaj so w čěskosłowakskej delegaciji na měrowej konferency, zo byštaj so na mjezynarodnym parkeće za ideju serbskeho stata zasadźiłoj.

Tutón podawk před lětstotkom běše tema zarjadowanja Serbskeho instituta »Noworjadowanje Europy 1919 a Łužiscy Serbja« dnja 10. meje w Bu­dy­šinje. K wuswětlenju přičinow a sćěhow internaciona­lizacije »serbskeho prašenja« přepro­sychu štyrjoch stawiznarjow na podijowu diskusiju do hłowneje žurle Serbskeho domu: prof. dr. Mikea Schmeitznera z Drježdźanskeho Hannah-Arendt-Instituta za slědźenje wo totalitarizmje; dr. Renéa Küppera, kuratora wustajeńcy Berlinskeje Załožby za ćěkańcu, wuhnaće a wujednanje; dr. Clemensa Heitmanna, archi­wara a nawodu projekta »Digitalny archiwny portal k sta­wiznam Serbow 1918–1945« w Serbskim instituće; a wjednicu Serbskeho kulturneho archiwa dr. Annett Brě­zanec. Moderaciju wječora přewza dr. Jana Piňosová, stawiznarka na Serbskim instituće. Z wuwzaćom ně­kotrych jednotliwych komen­tarow wotmě so cyły wječor w němskej rěči.

Pśisamem styrista cejdejkow »Sněžynka« jo w běgu zajźo­neju lětowu namakało drogu k zajmcam. Projekt bu spěchowany wót Domowiny, Załožby za serbski lud a wót RBB. Nosaŕ muzikowego projekta, Spěchowańske towaristwo za serbsku rěc w cerkwi z.t., jo projekt w nalěśu wótlicył a zwóstaty źěl nakłada pśepódał župje Domowiny Dolna Łužyca z.t.

Zukownik »Sněžynka« z 23 spiwanymi zymskimi, adwentskimi a gódow­nymi pěsnjami a pśipołožonym notowym a tek­stowym zešywkom se dalej pśedawa w serbskima kulturnyma informacijoma. Wótgłos zboka wucabnicow a wucabnikow, kubłaŕ­kow a kubłarjow jo był zwjaselecy, rowno tak statkowna pódpěra RCW, Domowiny a drugich institucijow. Bóžko njejo se našej projektowej kupce raźiło, starjejšych Witaj-źiśi direktnje dojśpiś a informěrowaś. Tak jo se dotychměst jano mały źěl nakłada dostał do toś teje ciloweje kupki. Tež mjazy dalšnymi wuknicami a wuknikami, kótarež se w měsće a wokolinje na šulskej wucbje dolnoserbšćiny wobźěluju, a jich starjejšymi jo toś hyšći wjele stow potencielnych zajmcow. Snaź by Serbske šulske towa­ristwo abo Rěcny centrum Witaj pśi góźbach direktnego kontakta mógałej Witaj-familije lětosa nazymu zawcasa na »Sněžynku« pokazaś. Kužde serbski wuknjece Witaj-góle dejało spiwy ze »Sněžynki« póznaś kaž tež cejdejku »Gwězdka« z gódownymi spiwanjami, kótarež jo towaristwo wudało južo 2013. Nanejmjenjej dwě »Sněžynce« stej se dostałej pśez wjelike mórjo do Awstralskeje ku pótomnikam wudrogowarjow. Jaden z nich jo se pisnje wuźěkował tak: »I really enjoy listening to it. We hardly ever hear any Wendish words in Australia. The words are very clearly sung. It is a big help that you sent printed copies of the words and I could see and hear the words. And the names of the songs in German helps me too. Apart from the spiritual gifts, I am sure this will be the best Christmas present I will receive this year.«

Dnja 28. měrca, dźeń po jeje 100. po­smjertnych narodninach, přewjedźe towarstwo Přećeljo Smolerjec kniharnje literarny wječork k česći Hańže Bjeńšoweje. Wjace hač 40 ludźi bě na tute zarjadowanje přišło. Annett Šołćic bě wosebite blido přihotowała, na kotrymž so přehladka knihow delanskeje awtorki pokaza.

Jubilarka bě so 27. měrca 2019 jako Hańža Rachelic w Róžeńće narodźiła. Dr. Franc Šěn a Měrana Cušcyna předstajištaj nimo jeje literarneho tworjenja tež wosobinu a žiwjenske stacije awtorki. Bjeńšowa bě wučerka a rady za dźěći pisaše. Debitowaše pak z powědku za dorosćenych. »196 schodźenkow«. Z tutym tekstom, kotryž so 1949 wozjewi, a za kotryž dźesate myto tehdyšeho literarneho wupisanja dósta, nježněješe jenož pozitiwne wothłosy. W běhu wječorka čitaštaj Šěn a Cušcyna wujimki z dalšich dźěłow Hańže Bjeńšoweje. Do předstajenja zapřiještaj dale jeje dźěła za dźiwadło, wosebje te za dźěći. Jeje »Nitka Witka« bě mnohim wopytowarjam w dobrym pomjatku. Bjez dźiwa, wšako bě so hra »Kak sej Nitka Witka radu da« 19 króć hrała. Po zakónčenju wuběrnje zestajaneho programa, za kotryž akteraj stajnje zaso mjezyaplaws žněještaj, předstaji syn Hańže Bjeńšoweje, Handrij Bjeńš, knihu wo swojej maćeri, kotruž bě k jeje 100. po­smjertnym narodninam wudał. Přizamkny so rozmołwa wo dźěle awtorki a wo priwatnych dopomnjenkach na holcu Hańžu­ Rachelic w Róžeńće. Spisowaćelka wostanje ze swojim dźěłom a přećelnym, čitarjej přichilenym wašnjom, w dobrym pomjatku. Rady za jednej z jeje knihow přimnjemy a so začitamy.

Stwórtego apryla jo se w lite­rar­nej kafejowni lipsčańskego Doma knigłow lyriski wjacor pód temu »Erdkunde« wótměł. »Zemjepis« jo se how ako lyriske wusměrjenje pśedstajił. Pśe­to – ako moderator wjacora, germanist Peter Geist, jo wuzwignuł – wót někotarych lět jo to pśedewšym lyrika, kótaraž namakajo wósebnje se góźecu rěc za wuzgónjenje našogo se malsnje změnjajucego swěta, za reflek­siju póměra mjazy indiwiduumom a towarišnosću, za nowe zwězowanje zazdaśim rozrytego banta mjazy zachadnosću, pśibytnosću a pśichodom. Nowe synergije twóri lyrika źinsa rowno glědajucy na pśechady (»transicije«) na wšakoraku wašnju, z tym teke glědajuca na globalizaciju, globalny kapi­talizm, wuklukowanje planeta a znicenje pśirody.

Pśistupy k takemu su wšakorake, teke mjazy europskeju lyriku pśibytnosći. To su publikumoju zwobraznili tśi basnikaŕki a jaden basnikaŕ z cytanim ze swójich basnjow. Ako »Schwergewichte der deutschen Gegenwartslyrik« jo moderator jich nejpjerwjej pśedstajił, a pón jo precizěrował. Na jaden part stej tam ako gósća byłej Kerstin Hensel a Marcel Beyer (»Erdkunde« ako tema togo zarědowanja jo librowała titel jogo zběrki basnjow wót 2002), kótarejuž twóŕby w nimskej rěcy su. Na drugi part jo tam teke była Olga Martynova, w Nimskej bydleca Rusowka, kótaraž ako ruski teke nimski pišo. A mimo togo jo samo Serbowka, naša Róža Domašcyna, pśibytna była, kótaraž, to se wě, serbski a nimski pišo.

Hižo z lěta 2013 njeje so wjace w Rozhledźe rubrika »Dary do SKA« wozjewiła. Tehdom z wosobinskich přičin wobdźěłarki přetorhnjenu tradiciju zaso wožiwić, zdaše so mi być přećežko; radšo ničo činić hač něšto wopačne, to rěka někoho ze swojim darom zabyć. Šefredaktorka je mje pak wjacore razy narěčała a sej přała, zaso přehlad wo darach wozjewić. Njemóžu pak komdźenje zašłych lět z jednym razom nadźěłać. Tuž chcu so hižo zwoprědka zamołwić pola wšitkich, kotrychž tónraz njenaspomnju, a zo za lěto 2018 jenož wuběr darow poskiću. Někotre jednotliwe, tu njenaspomnjene doku­menty su so mjeztym hižo wobstejacym wobstatkam přirjadowali.

Jeli sym so, njehladajo na wšěch njedostatkow, zaso za wozjewjenje rozsudźiła, potom sprěnja dla dokumentariskeje hódnoty, kotruž ma wotpo­wědna rubrika hižo w Časopisu Maćicy Serbskeje a pozdźišo w Rozhledźe a zdruha jako zjawny dźak wšitkim, kiž ze swojim darom k tomu přino­šuja, dźěl serbskeje kultury wobchować a zajimcam spřistupnić.

1.500 originalnych (rukopisnych) notowych łopjenow z wuměłskeje dźěławosće Serbskeho ludoweho ansambla, Domu za serbske ludowe wuměłstwa a Serbskeje filmoweje skupiny (Tutón wobšěrny wobstatk je Hanka Smolic, absolwentka Wysokeje šule za hudźbu w Lipsku, do archiwneho kataloga zapi­sała.)