Moja Łužica – Meine Lausitz – Mója Łužyca 2021, fotografije Wolfgang Wittchen, Budyšin: LND, 2020, dwutydźenski kalender, 978-3-7420-2602-6, 12,00 €Tež za lěto 2021 bě fotograf Wolfgang Wittchen po puću, zo by spodobne motiwy za nasćěnowu protyku »Moja Łužica – Meine Lausitz – Mója Łužyca« zapopadnył.

Hižo na titulnym łopjenu strowi wužiwarja noweje protyki jeho domizna – putniska cyrkej w Róžeńće. Wolfgang Wittchen je znowa idyliske krajiny, turistiske wjerški a tradicionelne swjedźenje we Łužicy fotografował. Hač při zapusće we Wjerbnje, při smalenju na jetski po Lejnjanskim jězoru abo při rybarjenju w Rakecach – stajnje je přihladowar mjez nimi. Wustojnje zamóže fotograf architektoniske drohoćinki we wobrazu zapopadnyć, hač je to restawrowany hród w Stróži, cyrkej w Gołkojcach z w lěće 1848 natwarjenej zwóńcu, Mužakowski hród w nazymskej pyše abo hodownje wupyšena cyrkej w Hodźiju.

Moje prěnje swjate woprawjenje, přełožiła Herta Delanowa, Budyšin: LND, 2020, 48 str., 978-3-7420-2595-1, 14,90 €Tež hdyž přihoty dźěći na prěnje swjate woprawjenje w serbskich katolskich wosadach wokomiknje wotpočuja, je w LND před krótkim dołho wočakowana kniha »Moje prěnje swjate woprawjenje« wušła. Je to wosebitostka za katolske dźěći w serbskej rěči – album jako dopomnjenka na wažny měznik w žiwjenju křesćana. Što stawa so na Božej mši? Móžu nawuknyć so modlić? Kak Boha narěčeć? Kak mi Jězus pomha, być dobry čłowjek? Móžu Jězusowy přećel być? Što je zakład woprawdźiteho přećelstwa? Na tute prašenja nańdu młodźi wužiwarjo wotmołwu runje tak kaž skići jim spodobnje wuhotowany album dosć městna za swójske zapiski a fota wo swjedźenju kaž tež dwustronske wumolowanki.

Publikacija je z rjadu YOUCAT, wo přełožk z němčiny je so Herta Delanowa postarała.

▶ Nowy šef za LND

2. měrca podpisa Załožba za serbski lud dźěłowe zrěčenje z nowym jednaćelom Ludoweho nakładnistwa Domowina Symanom Pětrom Cyžom w Smolerjec kniharni w Budyšinje. Cyž budźe wot junija šesty nawoda 1958 załoženeho nakładnistwa a wukonja dźěło najprjedy na pjeć lět. Rodźeny 1977 słuša wón do přichodneje generacije serbskich intelektualnych. Wón změje so wužadanju stajić, serbskej literaturje a nowinarstwu puć do přichoda rubać. Do toho dźěłaše we wjednistwje agentury Pioneer Communications w Berlinje.

Marka Maćijowa Foto: archiw LND, Maćij Bulank

▶ Serbske blido w Chóśebuzu

Žeńske ze slěpjańskeje wósady su byli 4. měrca gósći Serbskego blida Serbskego muzeja w chóśebuskem měsćańskem muzeju. Z Edith Pjeńkoweju z Rownego su se rozgranjali wó jeje angažemenśe za wuchowanje jsow pśed wótbagrowanim a wó konfliktach, kótarež to pśinjaso. Dalej jo Pjeńkowa powědała wó pśiroźe swójich domacnych stron, z kótarejuž jo dłymoko zwězana. Stefanie Bierholdtec a Marita Kavelmannowa stej pśedstajiłej jatšowne spiwanje w slěpjańskej wósaźe.

Jěwa-Marja Čornakec: »Kak su wroblik Frido a jeho přećeljo jutry zaječki překwapili« , ilustrował Günter Wongel, Budyšin: LND, 2020, 16 str., barb. il., brošura, 978-3-7420-2604-0, 6,90 €Wroblik Frido a jeho přećeljo su zaso po puću – w nowej jutrownej stawiznje spisowaćelki Jěwy-Marje Čornakec, kiž swój wuspěšny rjad z tym dale wjedźe.

Přećeljo su sej, na přeće zajaca Wuchača, wosebitu překwapjenku za małe zaječki wumyslili. Zaječki su staršimaj w dojutrownym času pilnje pomhali jeja pomolować. Tuž chwataja jutrońčku wćipni na zelenu łuku k wroblikej, myšce, žabce a jěžikej. Wroblik Frido, myška Pip-pip, žabka Šlapka kaž tež jěžik Kałačik staja jedyn po druhim zaječkam nadawk. Hnydom so wulke pytanje za jutrownymi jejemi započnje. Tola što to? Pytanje so dlije a dlije. Hdźe nož wostanu zaječki? Po dołhej chwili so skónčnje nawróća. Ale što dźerži kóždy zaječk w swojimaj packomaj?

Maćij Bulank: Jutry doma. Osterreiten, teksty zestajiła Rejza Šěnowa, Budyšin: LND, 2020, 116 str., barbne fotografije, kruta wjazba, 978-3-7420-2590-6, 19,90 €Wobrazy znateho serbskeho fotografa Maćija Bulanka zwjazać z popularnej serbskej temu – křižerjo – bě myslička Ludoweho nakładnistwa Domowina při koncipowanju wobrazoweho zwjazka z wuběrnymi barbnymi motiwami.

»Haleluja! Zwońće zwony!«, je jutry po honach serbskich katolskich wosadow słyšeć, hdyž so křižerjo na puć podadźa, zo bychu do susodneje wosady jěchajo jutrowne poselstwo wozjewjeli. Maćij Bulank je jich ze swojej kameru přewodźał wot přihotow w domjacych konjen-cach přez jěchanje same hač k dźaknym kemšam křižerjow w Róžeńće a tak dostojny a za katolskich Serbow wažny nałožk dokumentował. Čućiwym wobrazam su přidate nalětnje a jutrowne literarne teksty, kiž je Rejza Šěnowa zestajiła.

▶ Serbske nastupnosći w nowych rukach

Wót februara jo Hanka Rjelcy­na zagronita za serbske nastupnosći we wokrejsu Górne Błota-Łužyca. Wóna naslědujo ako głownoamtska sobuźěłaśeŕka wokrejsnego zastojnstwa cesnoamtskej zagro­nitej za serbske nastupnosći Waltraud Ramotowej z Wětošowa, kótaraž jo amt źaseś lět wugbała. Rjelcyna jo dotychměst ako grajaŕka w złykomorojskem źiwadle źěłała a póchada z Górneje Łužyce.

▶ Přechod 3 w Celovecu

W Muzeju moderneho wu­měł­stwa Korutanska w Celovecu su 22. januara wustajeńcu »Wobrazy krajiny. Podobe pokrajine. Bilder einer Landschaft. Wobraze krajiny« wotewrěli, kotraž budźe tam hišće­ do 12. apryla widźeć. Po stacijomaj třikrajoweho projekta w Budyšinje a Slovenj Gradecu w Słowjenskej, je stacija w Awstriskej předposlednja před za­kón­čenjom w Choćebuzu. Na wotewrjenju wobdźělichu so wšitcy dwanaćo wuměłcy.

▶ Wo lyrice diskutowali

Ćežišćo rjadu tracTare Zwjazka serbskich wuměłcow bě nowa kniha Róže Domaš­yneje »W času zeza časa«. 26. februara diskutowachu w Budy­šinje z awtorku mjez druhim Měrana Cušcyna – wona bě nimo toho wobšěrnu analyzu tekstow předstajiła –, Marka Maćijowa, Rejza Šěnowa a Měrćin Wjenk.

Ulrike Mětšk: Die schöne Müllerin, Budyšin, w samonakładźe wudata 2020, 40 str., brošurowana kartonowa wjazba, 12,00 €Po wobrazowym cyklusu »Die Winterreise« je Budyska wuměłča Ulrika Mětškowa dalši rjad mólbow (měšana technika na płatnje, papjercu a papjerje) na zakładźe wot Franza Schuberta zhudźbnjenych basnjow Johanna Ludwiga Wilhelma Müllera stworiła. Brošurka-katalog «Die schöne Müllerin» wopřijima cyłkownje 20 reprodukcijow twórbow Mětškoweje, kotrež originalnu, tohorunja wotćišćanu lyriku raz špiheluja, raz wotbłyšćuja, druhdy tež kontrastuja abo transcenduja. Publikaciju wudospołnja skicy kaž tež jakny žiwjenjoběh wuměłče. W samonakładźe wudatu, bjezporočnje layoutowanu brošurku (zhotowjenje: Christian Ratajczak) móža sej zajimcy pola Ulriki Mětškoweje skazać. Wobmjezowany kontingent je nimo toho w Budyskej Smolerjec kniharni na předań.

Thomas Kläber:  Land.Leben – Na jsy. 1968–2018, wudał Jürgen Maćij, 152 str., čornoběłe fotografije, kruta wjazba, 978-3-7420-2539-5, 19,90 €Wudawaćel Jürgen Maćij dokumentuje w nowym wobrazowym zwjazku rjada wo łužiskich fotografach dźěło Thomasa Kläbera w lětach wot 1968 do 2018. Wosebitosć wobrazow w Gołkojcach žiweho fotografa je jich zhusćenje, kiž nastanje přez bliskosć k protagonistam a jich socialnemu wobswětej. Žiwjenje »na jsy« wuwiwaše so za njeho k najwažnišej, do wšěch směrow sahacej temje. Na spočatku běchu to přećeljo a susodźa z ródneje wsy Beyern we wokrjesu Herzberg/Elster a wokoliny. Srjedź 1980tych lět wěnowaše so přiběrajcy wjeskam wokoło Choćebuza. Nastaty wobrazowy kompleks je wjac hač chronika wo byću małych ludźi we Łužicy, kiž so z časom a towaršnostnymi přewrótami měnja.

▶ Nowy nowinski rěčnik

Wot 1. januara je Marcel Brauman nowinski rěčnik a referent za zjawnostne dźěło Domowiny a naslěduje Borboru Felberowu. Wot 2000 je tutu funkciju za frakciju Lěwicy w Sakskim krajnym sejmje wukonjał.

▶ Serbske nastupnosći we wokrejsu Dubja-Błota

Wót januara jo Sabrina Kušy z Běłeje Góry głownoamtska zagronita za serbske nastupnosći wokrejsa Dubja-Błota a naslědujo cesnoamtskemu zagronitemu Dieteru Freihoffoju, kótaryž jo amt slědnych pěś lět wugbał. Kušy jo dotychměst źěłała ako zastojnica za turizm we wokrejsu. Za nowe źěło zachopijo wuknuś serbski.

▶ Změna w referaće za serbske naležnosće

Wot 1. januara dźěła stawiznarka Madlena Malinkec w Sakskim statnym ministerstwje za wědomosć, kulturu a turizm jako referentka za serbske naležnosće. Tři lěta dźěła hromadźe z dotalnym referentom Stanijom Brězanom, doniž nadawk dospołnje njepřewozmje.

▶ Statnik 2020 předsyda mjeńšinoweje rady

Lětsa přewozmje předsyda Domowiny Dawid Statnik třeći raz předsydstwo mjeńšinoweje rady Němskeje. Loni bě Dana Jon Hardon Hansen z Južneje Šleswigskeje jeje předsyda. Mjeńšinowa rada chce so lětsa wosebje wo přiwzaće narodnych mjeńšinow do němskeho zakładneho zakonja prócować. Nimo toho přihotuje dale pućowacu wustajeńcu wo narodnych mjeńšinach w Němskej.

▶ »Wendentag 2020«

Pó wuspěšnem prědnem swěźenju »Wendentag« we Wendlanźe 23. junija 2019 planuju organizatory dalšny taki swěźeń na tenraz dwěma dnjoma sobotu, dnja 22.08., a njeźelu, dnja 23.08.2020, zasej w kulojcowem muzeju w Lübelnje. Głowne zarědowarje su towaristwa »Wendischer Freundes- und Arbeits­kreis«, »Rundlingsmuseum Wendlandhof Lübeln« a »Run­dlingsverein. Verein zur Förderung des Wendlandhofes Lübeln und der Rundlinge«. W źinsajšnem wokrejsu Lüchow-Dannenberg w Dolnej Sakskej jo něga sedlił rod Drjewjanarjow, kótaregož pódwjacornosłowjańska rěc jo srjejź 18. sto­lěśa wumrěła. Wót jogo kultury su zwóstali wšake nałogi a powěsći, kulojcowe formy jsow, narodne drastwy, ně­kotare zběrki drjewjańskich słowow a jaden spiw. Módlitwa »Wóścenaš« bu 1691 w tej narěcy Obodritow zapisana.

▶ Nowostku předstajiła

Dorothea Šołćina je swoju nowostku, hodownu stawi­znu »Jank a Majka w njebjesach« za dźěći wot štyrjoch lět, ze sydom čitanjemi dźěćom w šulomaj w Chrósćicach a Pančicach-Kukowje, w Budyskimaj pěstowarnjomaj »Jan Radyserb-Wjela« a »Kraj pjerachow« kaž tež na adwentničce a w dźěłowej skupinje Serbšćina towarstwa Stup dale w Drježdźanach předstajiła. Premjera běše 13. nowembra 2019.