▶ Wjeźenje pó wustajeńcy k wuměłstwu Jana Buka ze Stephanom Kaiserom

8. a 9. junija jo se w ramiku wustajeńce «Serbski mólaŕ Jan Buk Wšykno jo krajina/Alles ist Landschaft» wótměło wjeźenje ze chóśebuskim wuměłcom Stephanom Kaiserom. Kaiser jo Jana Buka w běgu jogo cłonkojstwa w źěłowem kole serbskich twórjecych wuměłcow póznał. Na wjeźenju 8.

junija jo se wobźěliło 8, na drugim wjeźenju 9 zajmcow.

▶ Rěčny aktiwizm jako tema wustajeńcy

▶ Žandojske literarne wótpołdnjo

Lětsa spominamy dnja 13. pražnika na 100. posmjertne narodniny swěrneho přećela Serbow a Słowjanow dr. Kowalewskeho z Łuchowa (Lüchow) we Wendlandźe.

We swojim powołanskim žiwjenju jako gymnazialny wučer, jako dołholětny měšćanski archiwar kaž tež jako čestnohamtski předsyda regionalnych towarstwow za starowěkowe slědźenje, za zdźerženje kulowcow w Hannoverskim Wendlandźe a za organizowanje naročnych kulturnych zarjadowanjow (Kulturring) skedźbnješe přeco na słowjanske stawizny tuteje kónčiny a chcyše wobydlerjam tute drohotne kulturne herbstwo zbližić. Na přikład staraše so wo to, zo so tykowany statok tamneho burskeho chronista a wjesnjanosty Johann Parum Schultze wobchowa a do muzeja kulowcow w Lübelnje přesadźi. Zestaji w lěće 1991 ludowe wudaće historisce jónkrótneje chroniki Wendlanda z pjera tutoho muža, kotryž bě w prěnjej połojcy 18. lětstotka jedyn z poslednich rěčnikow drjewjanopołobšćiny. Tuta zapadosłowjanska rěč bě do toho wobchadna rěč wjesnjanow w typiskich kulowcach tuteje kónčiny na lěwym resp. zapadnym boku Łobja, byrnjež njeje ženje pisomna rěč była.

Ludowe nakładnistwo Domowina a Załožba za serbski lud stej prawidła literarneho wubědźowanja 2023 wozjewiłoj. Na literarnym wubědźowanju móže so wo dźensnišim času, wo zašłosći abo wo přichodźe abo wo ludźoch pisać, kotřiž su pisacym bliscy, wo swojich wobkedźbowanjach a nazhonjenjach, wo zbožownych wokomikach abo strachach, wo swójskich sonach a žedźbach! Jury mytuje twórby w třoch kategorijach: 1) basnje, lyriska proza, 2) krótka proza, 3) dlěša proza, dramatika. We wšěch třoch kategorijach dawa wotpowědnje 5. mytow. Za najlěpši přinošk wobdźělnikej abo wobdźělnicy pod 16 lětami spožči jury wosebite myto 100 eurow, za druhi najlěpši 50 eurow, njeje-li wobdźělnica/wobdźělnik hižo mjez mytowanymi h. mj. kategorijow. Za kategoriju C ma twórba wopřijeć znajmjeńša 10 000 znamješkow.

Wuměnjenja za wobdźělenje su: wobdźělnica/wobdźělnik njeje starša/starši hač 35 lět a nima swójsku publikaciju (knižne wudaće/e-book), twórba je spisana w hornjo- abo delnjoserbšćinje a njeje ani w nowinach, časopisach, knihach abo interneće wozjewjena ani so za dotalne literarne wubědźowanja zapodała a twórba je zapodata z mjenom, datumom narodźenja, adresu a e-mejlowej adresu. Posledni termin zapodaća: 31. oktober 2023.

Za tym ako jo budyšyński Serbski muzej wustajeńcu »Wšykno jo krajina – Serbski mólaŕ Jan Buk« publikumoju w Budyšynje mjazy 02. oktobra 2022 a 26. februara 2023 pokazał, spórał jo se interaktiwny doglěd do statkowanja serbskego wuměłca Jana Buka do Chóśebuza. To jo druga stacija wót pěśich, wót kótarychž dwě dalšnej stej w Pólskej (Wrocław a Zielona Góra). Slědna stacija pak jo w Złem Komorowje, źož se krejz pśedstajenjow zacynijo, kótaryž jo se žycył mólaŕ k swójomu 95. burstakoju. Toś ten mjazynarodny projekt, na kótaremž su źěłali wšake institucije mjazy drugim Serbskej muzeja w Budyšynje a Chóśebuzu, Muzeum Wrocława a Muzeum Lubuskego kraja, njewobstoj jano z drogowańskeje wustajeńce, ale teke z pśednoskow, drogowanjow pó slědach sćěnowych mólbow, mozaikow a twóŕbow Jana Buka.

Naslědku, jo se wózjawił wobšyrny katalog w styrich rěcach (górno- a dolnoserbski, nimski a pólski) w nakładnistwje Sandstein, kótaryž jo wudała kuratorka ze Serbskego muzeja w Budyšynje Christina Boguszowa. Cas wustajeńce »Wšykno jo krajina« w Chóśebuzu jo wót 02. junija 2023 do 27. awgusta 2023.

W tśich institucijach w Chóśebuzu (Serbski muzej, Wuměłska hala Łužyca, Stara płachtowa gótnica) pśedstajaju se rowno wšake twóŕby Jana Buka. Na wótwórjenju w Chóśebuzu 02. junija jo do Serbskego muzeja pśišło něźi 75, do Wuměłskeje hale Łužyca (Kunsthalle Lausitz) jadnab 70 a do Stareje płachtoweje gótnicy wokoło 70 zajmcow. Na wjeźenju ze wuměłcom Stephanom Kaiserom pó wustajeńcy w Serbskem muzeju jo pśišło 8. junija 9 luźi a 9. junija 9 luźi.

Wót 9. měrca do 29. maja w barlinskej galeriji Kreuzberg/Bethanien jo była wiźeś wustajeńca narodnych mjeńšynow a luźi z migraciskeju slězynu Rusojskeje Federacije (RF). To su byli wšake wideoinstalacije, mólby, foto wót něźi 30 wuměłcow a kupkow. Ideja wustajeńce jo była pokazaś na kolonialne pśedsudki, rasizm, genocid, kótarež su dožywili prědowniki źinsajšnych ludow ZSSR a RF w njedawnej zachadnosći a kótarež wóni hyšći dožywiju źinsa. Jaden eksponat su byli na pśikład comici Qalamqas, Gul Altyn ku głodumrěśu kazachiskego luda w lětach 1931 – 1934 pśez kolektiwěrowanje. Tencas jo dogromady wumrěło skóro połojca wšyknych Kazachow. Animěrowane wideo wót sn pśiwobrośijo se k tatarskej rěcy, kótaraž ma wěcej nosarjow, ako kótaražkuli druga indigena rěc w RF. Licba jeje nosarjow pak teke stawnje wóteběra, wósebnje tych, kótarež wobkněžyju literarnu rěc. Za toś tu rěc se wužywa tśi alfabety, což njecyni wobkněženje lažčejše. We wokognuśu RF dowólijo wšyknym ludam, kenž su tam doma, wužywaś jano kyriliske pismo. Awtory wustajeńce su wuzwignuli, až su se jich domownje wěcej razow pózgubili, ako w casu Stalinowych deportacijow, tak teke zasej źinsajšny źeń. Wětšyna z nich su wudrogowali a maju naźeju, až jaden źeń jich domownje se wulichuju a snaź teke ako njewótwisne staty. Togo za jich zdaśim se bój Putinowy režim. Wětšy źěl mobilizěrowanych wójakow, kótarež wójuju we wokognuśu w Ukrainje, su zastupniki wšakich etniskich mjeńšynow RF ako Burjaty, Čečeny a dalšne. Za zdaśim awtorow wustajeńce, «domownja» co zbyś swóje mjeńšyny, jich do wójny sćelucy. Na taku wašnju kśě za jich zdaśim separatizmoju zadoraś.

Njedawno je w Taiwanskej Narodnej centralnej uniwersiće wušła kniha z hłownymi přednoškami »Mjezynarodneje konferency wo rewitalizaciji rěče Hakka a mjeńšinowych rěčow«, kotraž přewjedźe so w stolicy Taipeh w decembrje 2018. Přeprosyłoj běštej Rada za naležnosće Hakka a Koleg za rěč Hakka a socialne wědomosće uniwersity. Na nimale 500 stronach su dokumentowane nazhonjenja referentow ze sydom krajow: katalanšćina w Španiskej, nižozemšćina w Belgiskej, rěč Samow w Finskej, ainu w Japanskej, bretonšćina we Francoskej, walizišćina we Wulkej Britaniskej a serbšćina w Němskej. Na konferency wobdźěli so něhdźe 200 zajimcow.

Profesorka na uniwersiće w Taipeh Fen-Fang Tsai je swoju disertaciju wo serbskich žonach napisała zaběra a so mjez druhim tež z posrědkowanjom mjeńšinowych rěčow. Při tutej składnosći je wona kontakty k něhdyšej předsydce Serbskeho šulskeho towarstwa Ludmili Budarjowej nawjazała a ju jako referentku na mjenowanej konferency zdobyła. Dr. Cordula Ratajczakowa wobdźěli so jako hósć kongresa.

»Zabyta rjekowka humanitarneje pomocy« steji na pomjatnej tafli za Marju Simonowu, kotruž wotkrychu 12. meje na jeje rownišću w Drježdźanach-Johannstadće. Něhdźe 80 česćowarjow wuznamneje Serbowki bě so k swjatočnosći na pohrjebnišću swj. Trojicy zhromadźiło, mjez nimi społnomócnjena za naležnosće Serbow w sakskim statnym ministerstwje za wědomosć, kulturu a turizm dr. Madlena Malinkec a předsyda Domowiny Dawid Statnik. Předsyda sakskeho Čerwjeneho křiža Rüdiger Unger pokaza w swojej narěči na to, zo wotměje so počesćenje na Mjezynarodnym dnju hladarjow 12. meje, wšako bě Marja Simonowa pućrubarka moderneho hladanja chorych kaž tež Čerwjeneho křiža w Sakskej.

Dohlad do žiwjenja počesćeneje poda dr. Jürgen Helfricht, publicist z Radebeula, kotryž dźěła na jeje biografiji. Pokazujo na pochad Marje Simonoweje ze serbskeje Janašec swójby w Dobruši pola Budyšina, je jemu w jednorych wjesnych poměrach wotrosćena žona »wobdźiwajomna Serbowka a Saksowka«. Kniha wo jeje žiwjenju a skutkowanju ma klětu wuńć.

Do stawiznow hladanja zarjadowa počesćenu prof. dr. Anja Katharina Peters z Ewangelskeje wysokeje šule w Drježdźanach. Serbske zapřijeće »hladanje chorych« je jej »najrjeńše pomjenowanje« tutoho powołanja, w kotrymž ma so w prawym zmysle słowa přeco zaso za pomocy potrěbnymi hladać. Docentka wuzběhny přisłušnosć Marje Simonoweje k mjeńšinje a zakónči swoje wuwjedźenja zjimajo w serbskej rěči: »Marja Simonowa bě jako Serbowka ikona němskich hladanskich stawiznow.« Swjatočnosć skónči so z wotkryćom pomjatneje tafle na rownišću Marje Simonoweje, kotrež bě sakski Čerwjeny křiž w minjenych měsacach za 20 000 eurow wobnowić dało. Dalše zarjadowanja maja klětu k jeje 200. narodninam w Drježdźanach, Budyšinje a Dobruši slědować.

02.06. | 19:30 - 21 hodź.

KULTURNA ZAHRODA: Placebo Flamingo Drježdźanskemu trio je so w poslednich lětach wuspěšnje poradźiło, so wuměłsce wobkružować. 2012 dóńdźe k hudźbnemu »supergawej«. Po tutym transcendentnym podawku celebrěruje trio, nětko pod mjenom »Placebo Flamingo« prawidłownje wysokoenergetisku syntezu z funka, hiphopa, noweje a volxoweje abo ludoweje hudźby, rock´n rolla a samo jazza. Zarjadowanje wotměje so w Serbskim ludowym ansamblu w Budyšinje.

03.06 | 11.00 – 17.00 góź.

Wuměłstwowy festiwal w zagroźe – Wuměłce pód gołym njebjom. Wuměłce se prezentěruju pśed wócyma woglědowarjow ze swójimi źěłami w Domowniskem muzeju Dešno

08.06. | 18 hodź.

Psycholoinguistiske zakłady wjacerěčnosće: transformacija mytow k wukmanjenju,

přednošk Serbskeho instituta w Serbskim domje w Budyšinje

27.06 | 10.00 hodź.

ChOROwNjA abo »Cyły swět je jewišćo« – dźiwadłowy kruch Serbskeho młodźinskeho dźiwadła při NSLDź

22.04.2023 do 21.07.2023 | 10.00 – 16.30 góź.

Fotowa wustajeńca w chóśebuskem Serbskem domje – »wósobny glěd – mjazy strukturu a iluziju«

až do 28.7.

Wustajeńca »Sajźby. Blechenowa Italska a fotografiske krajiny Gurskego, Kläbera a Maćija« w groźe w Rogeńcu

▶ Pučowaca wustajeńca z hosćom w Kamjencu

Wosebita wustajeńca »Swoboda kiwa« Budyskeho Serbskeho muzeja, kotraž je nastała w kooperaciji ze wědomostnikami Serbskeho instituta, bu 31. měrca swjatočnje w Choćebuskim Serbskim muzeju wotewrjena, finisaža wotmě so 14. meje. Wot 31. meje pokazaja ju w Kamjenskej Haninej cyrkwi. Přehladka předstaja ludowe prócowanja Serbow mjez swětowymaj wójnomaj, mjeńšinowa politika za NRDski čas kaž tež aktualne wuwića Serbow.

▶ Socialna komedija pśedstajona

W hochoskem gósćeńcu Złoty plon jo pśedstajiło Nimsko-Serbske Ludowe źiwadło 15. apryla socialnu komediju »Piwo« w dolnoserbskej rěcy. Wěcej ako 70 luźi jo se woglědało tšojenje z pjera Mira Gavrana. Nana jo grał Torsten Schlosser a rolu syna jo pśewzeł Jurij Šiman. To piśe piwo ako symbol kontinuuma tšojenjow w žywjenju jo se wlakło pó cełem žywjenju nana a syna. »Piwo« jo NSLź pśedstajiło teke pón w Chóśebuzu a w Dešnje.

▶ Knigłowa premjera Pyšpot procha/ In Sand und Wolken geschrieben

W chóśebuskem Serbskem domje jo Jill-Francis Ketlicojc (Źilka) 27. apryla pśedstajiła swóje nowe knigły »Pyšpot procha. In Sand und Wolken geschrieben«, kótarež su njedawno wujšli pla Ludowego nakładnistwa Domowina. Pěśnasćo pśisłucharjow jo słuchało basni, rozgrono zagroniteje lektorki Janki Pötschkojc de Lévano ze Źilku wó jeje literariskem wuwiśu a muziku banda Kupazukow a Marion Kwicojc. Źilka jo wulicyła, až pišo basni w dolnoserbskej rěcy z duše a až se jej spódobaju zukowe graśa, kótarež nastawaju w serbskej rěcy pśi basnjenju.

Dnja 17. nowembra 2022 wotmě so w Choćebuzu mjezynarodna konferenca »Mjeńšinowe rěče w Francoskej: Strategije a zadźěwki rěčneho planowanja a rewitalizacije«. Zarjadowar bě w juliju 2022 załoženy wotrjad za regionalne wuwiće a škit mjeńšin při Serbskim instituće. Přeprošeni běchu eksperća bretonskeje, korsiskeje a okcitanskeje rěčneje politiki, zo bychu w zašłych lětdźesatkach docpěte postupy předstajili. Tematizowane buchu pak tež poražki a přichodne wužadanja. Něhdźe połsta wobdźělnikow1 z kubłanja, wědomosće a towarstwoweho žiwjenja – zwjetša ze serbskeje Łužicy – wobdźěli so na konferency.

Běše to prěnje zjawne zarjadowanje wotrjada za regionalne wuwiće a škit mjeńšin2, kotrehož dźěłowej ćežišći stej walorizacija kulturneho herbstwa w so měnjatym strukturnym regionje Delnja Łužica a wědomostne přewodźenje rewitalizacije delnjoserbšćiny. Na zakładźe přirunanjow situacije druhich mjeńšinow w Europje podpěra wotrjad team ZORJA3 při nadźěłanju masterplana za rewitalizaciju delnjoserbšćiny (»Serbska rěcna strategija«).

Dnja 4. měrca 2023 jo wujšło nowe wudaśe pólskego casopisa PISMO FOLKOWE (»Pismo Folkowe« 2022, nr. 162 (5)). W njom jo wózjawjone rozgrono ze serbskim ludowym wuměłcom a póbratšom knězom Helmutom Kurjom z Blunja. Som śišćane wudaśe casopisa dostała a ned z postom na Helmuta Kurja wótpósłała. Wěm wót jogo źowki, až jo wón mógał jo sebje hyšći woglědaś (nic cytaś, jano wiźeś) a se wjaseliś. Wósebnje jo se jomu póglědnica z naju synkom w slěpjańskej narodnej źiśecej drastwje spódobała, kótaruž smy do lista pśidali. Wałtoru, dnja 13. měrca 2023, jo wuznamny fachnik serbskich drastwow a nałogow wórjejskich stronow z našogo swěta wótejšeł.

Ja a mója familja znajomy kněza Kurja južo dłujko. Pśed lětoma smy se w Ptačecach pó drastwowej namšy pśi kafejpiśu pód gołym njebjom pśijaznje rozgranjałej. Wón jo se wjaselił, až mój muž a ja smej měłej połteralětnego synka w slěpjańskej drastwje za małych gólcykow woblaconego. Łoni jo nam Helmut Kurjo dał góźbu za rozgrono a woglěd w jogo priwatnem muzeju. Smy jomu do Blunja woglědali na śopłem a słyńcnem dnju, gromaźe z mójim cłowjekom a naju synkom.

Luby źĕk Wam, cesćony kněz Helmut Kurjo, za zajmne zmakanja a rozgrona, za Wašu góspodliwosć a wótwórjonu wutšobu. Wjaselim se, až jo mój syn Was teke wopóznał a chylu z Wami gromaźe grajkał. Wóstanjośo njezabyty pśez Wašo statkowanje ako póbratš a angažěrowany serbski luź.

01.05. | 17.00 hodź.

Rejowane dźiwadło »Z nadźiju do přichoda« SLA na hłownym jewišću Budyskeho dźiwadła

hač do 05.05.

Wustajeńca skulpturow a grafikow Erika Seidela w Galeriji Budissin

05.05. | 18.00 hodź.

Předstajenje zběrki »Stop a stup« Měrany Cušcyneje we wobłuku literarneho rjada »tracTare« w hosćencu »Brauhaus« w Budyšinje

13.05. | 14.00 hodź.

Předstajenje knihi »Na motawych mjezach« Benedikta Dyrlicha we wobłuku knižnych wikow »Svět knihy« w Praze

až do 14.05.

Wustajeńca »Lichota kiwa! Serby a mjeńšynowe pšašanje pó 1918« w Serbskem muzeju w Chóśebuzu

14.05. | 15.30 hodź.

Nalětni koncert z chórom Lipa na Klóšterskej zahrodźe w Pančicach-Kukowje

24.05. | 10.00 góź.

Pupkowe źiwadło »Narske bajki« w Piccolo źiwadle w Chóśebuzu

25.05. | 19.30 hodź.

Sinfoniski koncert SLA na hłownym jewišću Budyskeho dźiwadła

27.05.–29.05. | 21.00 góź.

»Błośańska noc powěsćow« pśi Bismarckowem tormje w Bórkowach

hač do 23.08.

Wosebita wustajeńca »Wo ćišć. Našočasna ćišćana grafika ze Sakskeje a z Łužicy« mjez druhim z twórbami Maje Nageloweje, Angele Hampel a Borbory Wiesnerec w Kulturnohistoriskim muzeju Zhorjelskich zběrkow Kaisertrutz

hač do 22.10.

Wosebita wustajeńca »Čej’ da sy? Wurzeln im Wandel« w Budyskim Serbskim muzeju

▶ Texasko-serbski časopis z nowym mjenom

Po tym zo rěkaše w texaskim Serbinje wuchadźacy časopis dotal »Texas Wendish Heritage Society­ Newsletter«, pytaše jeho redaktor Jeremy Clifton za na serbsku tradiciju nawjazowacym mjenom. Časopis, kotryž wuchadźa štyri króć wob lěto, rěka tuž wotnětka »Texasko­-serbski Nowinkar«. Wobsahowje je wusměrjeny na texasko-serbske temy, předstaji dźěławosć tamnišeho serbskeho towarstwa a Serbinskeho muzeja kaž tež wuslědki slědźenjow swójbnych stawiznow.

▶ Najrjeńše jutrowne jejka mytowane

Spěchowanski kruh za serbsku ludowu kulturu je 3. měrca na žurli Budyskeho Serbskeho muzeja lětušich dobyćerjow 70. wubědźowanja wo najrjeńše jutrowne jejko mytował. Dohromady je 33 jednotliwcow cyłkownje 61 kolekcijow we wšelakich technikach debjenja zapo­dało.

▶ Mićo Cvijetić njeboh

3. měrca zemrě serbiski basnik, publicist, docent, přełožowar a wudawaćel tež serbskeje literatury dr. Mićo Cvijetić­ (1946–2023). Jako hóstny lektor na Lipšćanskej uniwersiće (1978 do 1982) zezna so ze Serbami a započa sej serbšćinu přiswojić. Cvijetić­ přełožowaše a wu­dawaše serbsku poeziju w Serbiskej a wobdźěli so 2015 na 37. swjedźenju serbskeje poezije. Dohlad do jeho tworjenja skići mjez druhim jeho zběrka »Donjebjesspěće/Himmelfahrt«, kotraž je 2019 w Pop nakładnistwje wušła.

Sobotu, dnja 28. januara 2023, wotewri so na žurli měšćanskeho Muzeja Budyšin wosebita wustajeńca »Smjerć & ritual – Prehistoriske chowanja na Wowčej horje w Delnjej Kinje«. Jedna so tu wo wustajeńcu woneje wobsahoweje hišće šěršo wusměrjeneje wustajeńcy1, kotraž pokaza so wot nowembra 2017 hač do meje 2018 w Statnym muzeju za archeologiju w Kamjenicy (smac). Kaž to muzejowy direktor dr. Jürgen Vollbrecht w swojim zawodnym słowje wo nastaću ekspozicije w kooperaciji z archeologiskim muzejom w Kamjenicy a Sakskim krajnym zarjadom za archeologiju rjekny, měješe so wustajeńca w Budyšinje poprawom hižo zašo pokazać, ale dla podawkow w poslednich lětach je so tole přeco zaso dliło.

Mjeztym zo so wustajeńca w Kamjenicy geografisce a stawiznisce hišće šěršo z formami pochowanja zemrětych a z wobchadom ze smjerću zaběraše, koncentruje so Budyska wustajeńca hłownje na pohrjebnišćo w Delnjej Kinje a w tu­tym zwisku na wosobu Ericha Schmidta.

Tak mjenowana Wowča hora je městnosć, kotraž bě w zwisku ze zapisanjom prěnich namakanjow 1826 hišće po starym ležownostnym mjenje jako »in den Lehden« zapisana. Wona spjelnja funkciju klučoweho namakanišća w srjedźnej Europje.

Akademija wuměłstwow w Berlinje je na cyle wosebite zarjadowanje do swojeho sydła bjezposrědnje při Braniborskich wrotach přeprosyła, na wotewrjenje Archiwa Kita Lorenca dnja 21. měrca 2023. Po smjerći serbsko-němskeho basnika w lěće 2017 bě wudowa Elke Lorenz jeho zawostajenstwo akademiji přepodała. Wone wobsahuje wšitke manuskripty a manuskriptowe wersije awtora, titlowe podłožki wot njeho wudatych zwjazkow ze serbskej poeziju, biografiske dokumenty, fota a wobšěrnu korespondencu, na př. z Jurjom Brězanom, Róžu Domašcynej a Benediktom Dyrlichom, ale tež z Peterom Handke, Wulfom Kirstenom, Tadeuszom Rożewiczom a wjele druhimi. To wšo steji nětko za slědźenje k dispoziciji.

Wotewrjenske zarjadowanje bě zwjazane z knižnej premjeru a witrinowej wustajeńcu. Lětsa w februarje je basniska zběrka »Es war nicht die Zeit« wušła. Wona wobsahuje njewozjewjene a rozbrojene basnje a přebasnjenja twórbow, kotrež jenož serbsce w knize »Zymny kut« předleža. Nowu knihu je němski basnik a nakładnik Michael Krüger wudał. Z nim, z basnicu Róžu Domašcynej a z wjednicu Literarneho archiwa Gabriele Radecke je sakska žurnalistka Karin Großmann podijowu rozmołwu wjedła. Do toho zbliži direktorka Sekcije literatura, basnica Kerstin Hensel, přihladowarstwu dźěło Kita Lorenca. Jeje zawod a cyła rozmołwa kružeše přeco zaso wokoło jeho basnjow, kotrež wobdźělnicy nimale so wubědźujo za zahorjenjom přednjesechu. Porno tomu předstaji Gabriele Radecke konkretne dźěło basnika na přikładźe basnje »Singende Amsel« (1972), kotraž njeje ženje serbsce wušła. A tola namaka so w Lorencowych zapiskach z lěta 1962 serbska wersija »Kós«. Na němskej wersiji je basnik přeco zaso podźěłał, naposledk je ju 2013 změnił. Z podłožkami, kotrež so nětko w akademiji chowaja, móža wědomostnicy tutón tworićelski proces slědować.